16 november 2001, Pharmaceutisch Weekblad, Jaargang 136 Nr 46

Gedurende de eerste 9 maanden van dit jaar is er via de openbare apotheken in ons land bijna 11% meer geld uitgegeven aan geneesmiddelen dan gedurende dezelfde periode een jaar geleden. Op jaarbasis gaat het – inclusief de geneesmiddelen die door de apotheekhoudende huisartsen worden verstrekt - om een uitgavenstijging van bijna ƒ 800 miljoen. Dit blijkt uit de meest recente peilgegevens van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). De toename van 11% kan als regulier groeipercentage worden aangemerkt. Het percentage sluit aan bij de verwachtingen omtrent de jaarlijkse groei van de geneesmiddelenuitgaven voor de komende vijf jaar.

Vooral gebruik receptgeneesmiddelen neemt toe

De belangrijkste oorzaak voor de toename van de geneesmiddelenuitgaven is de stijging van het geneesmiddelengebruik. Het geneesmiddelengebruik stijgt op dit moment met ruim 6% per jaar. Er worden niet alleen steeds meer geneesmiddelen voorgeschreven (toename van 4% per jaar), maar ook de hoeveelheid geneesmiddelen die een patiënt per keer krijgt voorgeschreven neemt toe.
Bij receptgeneesmiddelen is de gemiddelde periode waarvoor artsen een geneesmiddel voorschrijven inmiddels opgelopen tot 46 dagen. Deze ontwikkeling duidt erop dat artsen steeds vaker geneesmiddelen voor chronisch gebruik voorschrijven. Met name het gebruik van geneesmiddelen die uitsluitend op recept worden verstrekt stijgt. Gemeten in genormeerde dagdoseringen is er bij deze middelen sprake van een toename in het gebruik van 7% op jaarbasis. In vergelijking tot vorig jaar verstrekken de openbare apotheken nauwelijks meer zelfzorggeneesmiddelen.

Belangrijkste kostenstijgers

Het toenemend gebruik van statines (klasse cholesterolverlagers), protonpompremmers (klasse maagzuurremmers), CARA-middelen en antidepressiva levert de grootste bijdrage aan de kostentoename bij de geneesmiddelen. Deze vier groepen bepalen 40% van de totale toename aan geneesmiddelenkosten.
Bij de individuele geneesmiddelen voert de cholesterolverlager atorvastatine (Lipitor^®) de lijst met kostenstijgers aan (figuur 1). De omzet van deze cholesterolverlager is dit jaar met 32% gestegen. Het middel Seretide^® (salmeterol met fluticason), te gebruiken bij aandoening aan de luchtwegen, noteert een omzetgroei van 77%.

Omeprazol verliest terrein

De maagzuurremmer pantoprazol (Pantozol^®) wint marktaandeel ten koste van de maagzuurremmer omeprazol (Losec^®). Beide middelen behoren tot de categorie van de protonpompremmers. De omzet van omeprazol stijgt weliswaar nog wel met 8%, maar deze toename contrasteert met de omzetstijging van 69% bij concurrent pantoprazol. Laatstgenoemde maagzuurremmer is per genormeerde dagdosering ongeveer 5% goedkoper dan zijn grote broer. Medisch specialisten geven vaker dan huisartsen de voorkeur aan pantoprazol. Beide middelen zijn samen goed voor een jaaromzet van ƒ 530 miljoen via de openbare apotheken.

Omzet Vioxx^® stagneert

Opvallend is dat in het derde kwartaal van 2001 de omzet van rofecoxib (Vioxx^®) met 2% gedaald is ten opzichte van de omzet in het tweede kwartaal van 2001. Ten opzichte van vorig jaar is er nog wel sprake van een sterke omzetgroei. Onlangs berichtte het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (Nivel) dat huisartsen rofecoxib veelvuldig buiten de officiële indicatie - bestrijding van pijn bij artrose aan heup- en kniegewrichten - voorschrijven. Huisartsen zouden rofecoxib in 86% van alle gevallen off label voorschrijven, onder meer ter bestrijding van rugpijn, schouderpijn en artritis (ontsteking aan de gewrichten).

Figuur 1: omzetstijgers* geneesmiddelen januari – september 2001 versus januari – september 2000

*Omzettoename via openbare apotheken in miljoenen guldens op basis van de vergoedingsprijzen die vermeld staan in de G-Standaard van Z-Index.