Via de openbare apotheken wordt steeds meer geld uitgegeven aan incontinentiematerialen. In de eerste helft van dit jaar is er sprake van een uitgavengroei van 14%, terwijl er het afgelopen jaar al sprake was van een recordomzet van ƒ 160 miljoen (excl. BTW). De stijging wordt onder meer verklaard door een toename in het gebruik van incontinentiematerialen van 7%. Daarnaast zijn diverse incontinentieluiers fors in prijs verhoogd. In dit verband springt het prijsbeleid van marktleider SCA Hygiene in het oog. SCA verhoogde de prijzen van de Tena Lady^® luiers met 8 tot 10%.

SCA Hygiene

De Zweedse fabrikant SCA Hygiene opereerde vroeger onder de naam Mölnlyke. Het voert onder meer de merken Tena^®, Libresse^®, Edet^® en Libero^®. De producent is vooral actief in West-Europa en de Verenigde Staten en behaalde in 2000 wereldwijd een omzet van ruim ƒ 7 miljard met de hygiënische producten in zijn assortiment. Via de openbare apotheken in Nederland zette SCA het afgelopen jaar ƒ 100 miljoen om. Bij de incontinentiematerialen is het bedrijf marktleider met een marktaandeel van 69% (figuur 1). Het Amerikaanse Kimberly Clark, producent van Depend^®, volgt op geruime afstand met een marktaandeel van 16%.

Monopolistisch prijsbeleid

Het afgelopen jaar kon bijna-monopolist SCA een aantal forse prijsverhogingen doorvoeren zonder dat dit leidde tot verlies aan marktaandeel. De fabrikant verhoogde de prijzen van de veelgebruikte Tena Lady^®-luiers (tabel 1) stapsgewijs met 8 tot 10%. In januari volgde runner up Kimberly Clark het voorbeeld van de grote Zweedse broer met prijsverhogingen van 4%. De markt van incontinentiematerialen is één van de weinige sectoren in ons land waarbij op de consument gerichte reclame wordt gemaakt, terwijl de kosten uit de collectieve lasten worden vergoed.

De afgelopen jaren daalden in de apotheek de kosten van incontinentiematerialen juist, doordat de zorgverzekeraars steeds hogere kortingspercentages met de apothekers overeenkwamen. In veel gevallen lopen de kortingspercentages die apotheken bieden, op tot 15% en meer. De prijsverhogingen van de fabrikanten doen deze prijsverlagingen teniet.

Vergrijzing

Het zijn voornamelijk ouderen die incontinentiematerialen gebruiken. Van de uitgaven aan incontinentiematerialen heeft 77% betrekking op personen van 65 jaar en ouder. De vergrijzing van de Nederlandse bevolking is dan ook één van de verklaringen voor de uitgaventoename. Vrouwen kampen aanzienlijk meer met incontinentieproblemen dan mannen. 85% van de incontinentiematerialen wordt aan vrouwen verstrekt.

Niet alleen apotheken

Waren het traditioneel alleen de apotheken die incontinentiematerialen leverden, in het afgelopen decennium zijn zorgverzekeraars er in toenemende mate op overgegaan om ook andere leveranciers voor de levering van incontinentiematerialen aan hun verzekerden te contracteren. De SFK heeft geen inzicht in de aard en de omvang van de kosten die door deze bedrijven bij de zorgverzekeraars in rekening worden gebracht. Deze bedrijven richten zich op het verstrekken van diverse hulpmiddelen, naast incontinentiematerialen ook diabetestestmaterialen en stomaverzorgingsproducten, die vroeger eveneens voornamelijk door de apotheken werden verstrekt.

Figuur 1: marktaandelen producenten incontinentiematerialen in de openbare apotheek, 1e halfjaar 2001

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Tabel 1: Top-10 incontinentiematerialen via de openbare apotheek, 1e halfjaar 2001