In de eerste 6 maanden van 2001 is er 10% meer geld uitgegeven aan geneesmiddelen dan vorig jaar gedurende dezelfde periode. Het geneesmiddelengebruik, uitgedrukt in het aantal verstrekkingen van door artsen voorgeschreven geneesmiddelen, is gestegen met 4%. Dit blijkt uit de recentste onderzoekscijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). De SFK-cijfers zijn gebaseerd op de gegevens van 1300 van de 1600 openbare apotheken in Nederland. Als deze trend de tweede helft van 2001 doorzet, zal er dit jaar in ons land ƒ 750 miljoen meer worden uitgegeven aan geneesmiddelen.

Traditie doorbroken 

Net zoals de bijna gelijknamige automobiel - de Opel Astra - bij de autoverkopen na een reeks van jaren niet meer de traditionele nummer 1-positie bekleedt, voert geneesmiddelenproducent AstraZeneca niet langer de lijst met belangrijkste omzetstijgers aan. De afgelopen jaren was deze positie weggelegd voor de maagzuurremmer omeprazol (Losec^®). De cholesterolverlager atorvastatine (Lipitor^®) neemt nu deze plaats in met een uitgavengroei van ƒ 21 miljoen over de eerste 6 maanden van dit jaar. Via de openbare apotheken zal dit jaar ongeveer ƒ 180 miljoen aan deze cholesterolverlager worden besteed. De omzetstijging van atorvastatine gaat niet ten koste van de omzet van andere cholesterolverlagers zoals simvastatine en pravastatine. In totaal is er het eerste halfjaar ƒ 42 miljoen meer besteed aan cholesterolverlagende middelen. Qua omzet moet atorvastatine omeprazol nog wel (ver) voor laten gaan. De omzet van omeprazol over het eerste halfjaar bedraagt alleen al ƒ 246 miljoen.

Spectaculaire stijging 

De opvallenste kostenstijger in vergelijking met de eerste 6 maanden van vorig jaar is het geneesmiddel rofecoxib (Vioxx^®). In de maanden januari tot en met juni is er voor ƒ 17 miljoen aan rofecoxib verstrekt via de openbare apotheek. Rofecoxib is gericht op de bestrijding van pijn bij artrose van heup- en kniegewrichten. Het middel is sinds begin 2000 in Nederland verkrijgbaar. Als de omzetcijfers van het eerste halfjaar 2001 echter worden afgezet tegen de omzetcijfers van het tweede halfjaar 2000 dan lijkt de meest spectulaire groei bij rofecoxib er wel uit te zijn. Het middel is het eerste halfjaar van 2001 5% vaker verstrekt dan in het tweede halfjaar van 2000. Het gaat daarbij wel om een uitgavengroei van 20%. De SFK beschikt niet over gegevens om te onderzoeken of artsen bij het voorschrijven van rofecoxib houden aan de geregistreerde indicatie. Het streven om de laagst mogelijke werkzame dosering bij een patiënt te kunnen toepassen wordt ontkracht door het Geneesmiddel Vergoeding Systeem (GVS). Bij een dagdosering van 12,5 mg wordt bij de patiënt een GVS-bijdrage van ca ƒ 35,- per maand in rekening gebracht en bij een dagdosering van 25 mg geldt geen GVS-bijdrage; de inkoopprijzen van beide sterkten is per 30 stuks gelijk.

Milleniumeffect verstoort beeld 

Vergeleken met de groeicijfers voor het eerste kwartaal van dit jaar is de stijging van 10% voor het eerste halfjaar gematigd te noemen. De cijfers voor de eerste maanden van 2001 duiden op een groei van 12%. Bij nadere analyse van de onderliggende gegevens blijkt er met name in de maand januari 2001 sprake te zijn van een extreme uitgaventoename van 22%. Deze uitschieter is hoofdzakelijk toe te schrijven aan het lage uitgavenniveau in januari 2000. Toen bleven de geneesmiddelenbestedingen duidelijk achter bij het normale verwachtingspatroon. Gezien het hoge bestedingsniveau in december 1999, lijkt er in deze periode sprake te zijn geweest van een hamstereffect in verband met de millenniumwisseling. 

Tabel 1: Top-10 toename geneesmiddelenuitgaven* 1e halfjaar 2001 versus 1e halfjaar 2000 via de openbare apotheek

 *bedragen excl. 6% BTW