Vorig jaar hebben de openbare apotheken 105 miljoen keer  een receptgeneesmiddel verstrekt voor een totaalbedrag van ƒ 6,3 miljard. Van dit bedrag is ongeveer ƒ 100 miljoen door de patiënt zelf betaald. Op een kleine 2% na worden de kosten van receptgeneesmiddelen volledig vergoed door de zorgverzekeraar.

Bij de geneesmiddelen waarvoor de patiënt zelf de portemonnee moet trekken, kan onderscheid gemaakt worden tussen geneesmiddelen die de patiënt helemaal zelf moet betalen (bijvoorbeeld de potentiepil Viagra^®) en geneesmiddelen waarbij de patiënt een deel van de prijs van het geneesmiddel moet betalen.

Geneesmiddelenvergoedingssysteem

In het laatste geval gaat het om eigen bijdragen in het kader van het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). Dit systeem is in de zomer van 1991 geïntroduceerd door toenmalige staatssecretaris van Volksgezondheid Simons. Dit systeem bepaalt dat de patiënt bij geneesmiddelen duurder dan de vergoedingslimiet die door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is vastgesteld, het prijsverschil uit eigen zak moet bijbetalen. In de praktijk fungeert het GVS vooral als een verkapte prijzenwet voor de fabrikant. De meeste geneesmiddelenfabrikanten stemmen - indien nodig - de prijzen van hun geneesmiddelen af op de bijbehorende vergoedingslimieten teneinde te voorkomen dat patiënten zich vanwege de bijbetaling afkeren van hun product.

Door de prijsverlagingen van de fabrikanten hoeven de patiënten in de praktijk niet vaak bij te betalen. Op jaarbasis gaat het om een bedrag van ƒ 47 miljoen. Hiervan heeft 37% betrekking op anticonceptiepillen en 21% op het antidepressivum mirtazapine (Remeron^®)

Afschaffen GVS

De motie van kamerleden Oudkerk (partijgenoot van Simons) en Van Blerck om het GVS af te schaffen, is 29 juni 2000 door een meerderheid van de Tweede Kamer aangenomen. De minister van VWS is hierover niet enthousiast. Zij is van mening dat de zorgverzekeraars op dit moment te weinig tegenwicht kunnen bieden aan de geneesmiddelenleveranciers. De geneesmiddelenleveranciers zouden bij gebrek aan concurrentiedruk ongeremd kunnen verhogen tot wat maximaal toelaatbaar is binnen de wettelijke kaders. De minister spreekt in dit kader van een financieel risico van structureel ƒ 1 miljard. VWS ziet meer in een vereenvoudiging van het GVS in de zin van betere criteria voor het in groepen indelen van onderling vervangbare geneesmiddelen en een minder ingewikkelde berekeningssystematiek ten aanzien van de vergoedingslimieten.

Risico's

Als het GVS wordt afgeschaft, is een substantiële stijging van de geneesmiddelenprijzen niet ondenkbaar. Naast de vergoedingslimieten zijn de geneesmiddelenprijzen op dit moment gebonden aan een maximumprijs die wordt vastgesteld op grond van de Wet Geneesmiddelenprijzen. Deze maximumprijs is afgeleid van de prijs van het betreffende geneesmiddel in de landen om ons heen. De maximumprijzen laten ruimte voor prijsstijgingen bij afschaffing van de vergoedingslimieten. Dat dit aannemelijk is, blijkt uit het feit dat de aanscherping van de GVS-limieten begin 1999 juist leidde tot prijsdalingen en een kostenbesparing van ƒ 160 miloen. Bij het loslaten van de limieten ligt een omgekeerde beweging voor de hand. Het door VWS ingeschatte financiële risico van ƒ 1 miljard is gebaseerd op het 'slecht weer'-scenario, waarbij de geneesmiddelenfabrikanten de prijzen volledig optrekken tot het niveau van de maximumprijzen.

Tabel 1: Top-10 GVS-bijdragen in de openbare apotheek, januari-september 2000