Naar verwachting zullen de openbare apotheken dit jaar 5 miljoen keer een slaapmiddel verstrekken. Ten opzichte van het vorig jaar betreft dit een lichte stijging van 2,5%. De hoeveelheid slaapmiddel die een apotheek per keer aflevert is de laatste jaren redelijk constant. Gemiddeld wordt er per keer voor 25 dagen slaapmiddelen meegegeven. Op jaarbasis gaan er dus 125 miljoen dagdoseringen - of beter gezegd "nachtdoseringen" - aan slaapmiddelen over de apotheekbalie.

Aan de slaapmiddelen - de zogeheten hypnotica en sedativa (ATC-groep N05C) - zal dit jaar zo'n f 95 miljoen worden besteed via de openbare apotheek. Deze kosten worden vrijwel volledig door de zorgverzekeraar vergoed. Slechts 0,7% van de totale uitgaven komt voor rekening van de patiënt zelf. In drie jaar tijd zijn de kosten die met de slaapmiddelen zijn gemoeid met 16% gestegen (figuur 1). Gemiddeld kost een aflevering ƒ 19,-.

Hoger gebruik onder vrouwen

In zijn algemeenheid gebruiken vrouwen vaker slaapmiddelen dan mannen (figuur 2). Van alle personen die via de openbare apotheek hun slaapmiddelen betrekking is namelijk ruim 70% vrouw. Bij personen die jonger zijn dan 40 jaar, is het gebruik van slaapmiddelen beperkt. 35% van de gebruikers bevindt zich in de categorie van 41 jaar tot en met 64 jaar. 55% van de gebruikers is 65 jaar of ouder.

Slaapmiddelen worden doorgaans door de huisarts voorgeschreven. In 87,5% van alle gevallen ligt aan het gebruik een recept van de huisarts ten grondslag.

Meest gebruikte slaapmiddelen

Tot de meest gebruikte slaapmiddelen behoren temazepam (46%), nitrazepam (12%), lormetazepam (11%) en zopiclon (10%). De meeste van deze slaapmiddelen zijn al lange tijd in ons land op de markt. Zo is temazepam (Normison^® en Normitab^® ) al sinds 1969 verkrijgbaar in de Nederlandse apotheken. Een belangrijk deel van de slaapmiddelen behoort tot de groep benzodiazepinen waaronder ook enkele kalmeringsmiddelen vallen. Een middel als temazepam remt bepaalde prikkels in de hersenen af, waardoor de slaap bevorderd wordt. Benzodiazepinen werken verslavend en kunnen de rijvaardigheid in ongunstige zin beïnvloeden.

Figuur 1: uitgaven aan slaapmiddelen via de openbare apotheek (in miljoenen ƒ)

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen * Voorlopig cijfer

Figuur 2: karakteristieken gebruikers slaapmiddelen