De geneesmiddelengebruikscijfers van de afgelopen jaren tonen aan dat de geneesmiddelenuitgaven jaarlijks met 11-12% stijgen, als eventuele bezuinigingsmaatregelen uitblijven. Een van de belangrijkste verklaringen voor deze structurele stijging van de geneesmiddelenuitgaven is de verschuiving in het gebruik naar nieuwere doorgaans duurdere geneesmiddelen. De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) stelt vast de introductie van nieuwe geneesmiddelen jaarlijk leidt tot een kostenstijging van 3 tot 4%. Het ontwikkelen van een geneesmiddel is een kostbare aangelegenheid. Nieuwe geneesmiddelen hebben daarom vaak een hoge kostprijs. De gemiddelde kostprijs van receptgeneesmiddelen die sinds 1995 in ons land zijn geïntroduceerd bedraagt ƒ 161 per voorschrift. Dit is drieëneenhalf keer zo veel als de gemiddelde kostprijs van de totale groep receptgeneesmiddelen.

Stijgend aandeel

Van alle receptgeneesmiddelen die op dit moment over de apotheekbalie gaan betreft ruim 5% een geneesmiddel dat de afgelopen 5 jaar in ons land op de markt is gekomen. Uit figuur 1 blijkt dat deze geneesmiddelen inmiddels wel 18,5% van de totale geneesmiddelenkosten bepalen. Op jaarbasis komt dit overeen met een bedrag van ƒ 900 miljoen. De SFK constateert dat er doorgaans een jaar of drie overheen gaan, voordat de uiteindelijke marktpotentie van een nieuw geneesmiddel zich aftekent.

Van de 10 nieuwe geneesmiddelen met de grootste omzet in 1999 (tabel 1) komen er zes voor in het rijtje geneesmiddelen dat in 1999 de belangrijkste bijdrage leverden aan de stijging van de geneesmiddelenuitgaven in dat jaar [De top-10 van 1999. Pharm Weekbl 2000; 135(17):609].

Drie toppers

De cholesterolverlager atorvastatine (Lipitor^®) heeft binnen de categorie nieuwe geneesmiddelen veruit de meeste omzet gegenereerd. Atorvastatine is in april 1997 door de Amerikaanse fabrikant Parke-Davis in ons land op de markt gebracht en is in 1999 500.000 keer verstrekt via de openbare apotheek. Hiermee was een totaalbedrag van ƒ 109 miljoen (excl. vaste receptregelvergoeding voor de apotheek) gemoeid. Atorvastatine heeft inmiddels de vierde positie ingenomen bij de geneesmiddelen waaraan in ons land het meeste geld wordt uitgegeven.

De bloedrukverlager losartan (Cozaar^®) is sinds maart 1995 verkrijgbaar. Sinds 1998 is de omzet van dit middel gestabiliseerd op een niveau van ƒ 44 miljoen.

Het antipsychoticum olanzapine (Zyprexa^®), dat gebruikt wordt bij schizofrenie, kan sinds de tweede helft van de 1996 in de openbare apotheek verkregen worden. In 1999 liepen de kosten van dit middel met ƒ 12 miljoen op tot ƒ 30 miljoen. De cijfers over het eerste halfjaar van 2000 duiden op een afvlakking van de omzetgroei.

Grafiek 1: aandeel van sinds 1995 geïntroduceerde receptgeneesmiddelen in geneesmiddelenkosten binnen het wettelijk verzekerde geneesmiddelenpakket

* 1e halfjaar

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Tabel 1: Top-10 nieuwe geneesmiddelen met de grootste omzet in 1999 (in miljoenen guldens)