Via de openbare apotheek is er in 1999 voor ƒ 310 miljoen (verkoopprijs, inclusief BTW) aan medische hulpmiddelen afgeleverd. Dit betekent dat er in de apotheek ruim 9% meer geld is uitgegeven aan hulpmiddelen dan in het voorafgaande jaar. De stijging is vrijwel volledig terug te voeren op een volumematige toename: er worden grotere hoeveelheden verbruikt. Ter illustratie: de openbare apotheken hebben in 1999 4.730.000 keer hulpmiddelen verstrekt, 380.000 keer meer dan in 1998.

Assortiment apotheek

De categorie medische hulpmiddelen betreft in beginsel een sterk uiteenlopende groep producten variërend van incontinentiematerialen tot gehoorapparaten en van gebitsprothesen tot elastische kousen. Niet alle hulpmiddelen worden door de apotheek geleverd en bij de marktsegmenten waarin de apotheek actief is, is de apotheek niet de enige aanbieder.

De belangrijkste medische hulpmiddelen die via de openbare apotheek verkrijgbaar zijn, zijn incontinentiematerialen, diabetestestmaterialen en stoma-artikelen (figuur 1). Bij de laatst genoemde categorie verliezen de openbare apotheken vermoedelijk marktaandeel gezien de (lichte) daling van de omzet die hier wordt waargenomen. De diabetestestmaterialen vertonen in relatieve zin de sterkste omzetgroei (15%). Tenslotte zijn de incontinentiematerialen in absolute zin bepalend voor de totale uitgavengroei die zich bij de medische hulpmiddelen voordoet.

Overheidsbeleid

In 1999 heeft het Ministerie van Volksgezondheid juist een aantal maatregelen ingevoerd om de volumegroei bij het gebruik van medische hulpmiddelen in te perken. Sinds april vorig jaar is het persoonlijke gebruik van diverse hulpmiddelen aan een maximum gebonden.

Voor onder meer incontinentiematerialen, diabetesteststrips en stomamaterialen is er een gebruiksnorm vastgesteld. Zo vergoedt de zorgverzekeraar per patiënt maximaal 455 stuks incontinentiematerialen per drie maanden.

Korting

De bovengenoemde uitgavengroei is 3 procentpunten lager dan de toename van 12% in 1998. Men zou dus geneigd zijn te concluderen dat de introductie van gebruiksnormen matigend heeft gewerkt op de uitgavengroei. Anderzijds zijn de gemiddelde uitgaven per verstrekking min of meer stabiel gebleven op een niveau van ƒ 66,-. Als de introductie van gebruiksnormen tot een lager gebruik zou hebben geleid, zou een daling van de gemiddelde kosten per verstrekking meer in de rede hebben gelegen. Te meer daar de openbare apotheken de verzekeraars in toenemende mate korting op de prijs van hulpmiddelen doorbereken. Deze korting loopt in veel gevallen op tot 15% van de verkoopprijs.

Vergrijzing

De vergrijzing van de Nederlandse bevolking is èèn van de verklaringen van het structureel stijgend gebruik van hulpmiddelen. Van de door de openbare apotheek verstrekte hulpmiddelen is 68% bestemd voor iemand van 65 jaar of ouder (figuur 2). Bij incontinentiematerialen bedraagt het gebruiksaandeel van de 65-plussers zelfs 77%.

Figuur 1: omzet hulpmiddelen via de openbare apotheek in 1999

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Figuur 2: afgeleverde hulpmiddelen naar leeftijdsgroep