Het schaarse aanbod van apothekersassistenten en het toenemend geneesmiddelengebruik heeft ertoe geleid dat de werkdruk in de openbare apotheek sterk is opgelopen. Historisch gezien is de werkdruk niet zo hoog geweest als nu. Door het aantrekken van tweede apothekers en hulpmedewerkers zoals bezorgers en administratieve krachten proberen sommige apothekers de capaciteitsproblemen op te vangen.

Verwerkingsgraad

De verwerkingsgraad, het aantal voorschriften in relatie tot het aantal apothekersassistenten (omgerekend naar fulltime basis), is een goede maatstaf om te beoordelen of het personeelsbestand zich verhoudt tot de werkdruk in de apotheek. In 1999 is de gemiddelde verwerkingsgraad opgelopen tot 13.712 voorschriften per fulltime apothekersassistent. Dit is 5%  hoger dan in 1998. Bij de berekening van de verwerkingsgraad wordt uitgegaan van de verstrekte WTG- en Buiten-WTG-geneesmiddelen ongeacht of deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. Medische hulpmiddelen zoals stoma- en incontinentiematerialen als ook pure handverkoopartikelen worden niet meegeteld bij de vaststelling van de verwerkingsgraad.

Geen absolute norm

Hoewel de landelijke verwerkingsgraad een goed beeld geeft van de productiviteitsontwikkeling binnen de openbare apotheek, mag men dit cijfer niet klakkeloos als absolute norm hanteren bij de beoordeling van de situatie in de eigen apotheek. Van apotheek tot apotheek kunnen er grote verschillen optreden in het aantal verstrekkingen per assistent. Bij apotheken die in grote steden gevestigd zijn is de verwerkingsgraad doorgaans lager dan het landelijk gemiddelde. Plattelandsapotheken hebben daarentegen een hogere verwerkingsgraad. De belangrijkste verklaring voor dit verschijnsel is het feit dat apotheken op het platteland te maken hebben met een beperktere groep voorschrijvers. De apothekers zijn daardoor beter in staat om afspraken te maken met de betrokken huisartsen omtrent het te voeren formularium en het vooraf doorgeven van recepten via fax of computer. Doordat de schaarste aan apothekersassistenten in de grote steden sterker is, is het verschil met de verwerkingsgraad voor de plattelandssituatie minder groot dan in het verleden.

Andere factoren die van invloed zijn op de hoogte van de verwerkingsgraad zijn onder meer de wijze waarop weekenddiensten zijn georganiseerd en de mate waarin er in apotheekbereidingen wordt voorzien.

Topdrukte

Begin jaren negentig gold voor apothekersassistenten een 38-urige werkweek. Medio 1996 is hun werkweek verkort tot 36 uur. Om historisch een goed perspectief op de ontwikkeling van de verwerkingsgraad te hebben zijn de cijfers in figuur 1 genormaliseerd op een 36-urige werkweek. De grafiek maakt duidelijk dat de verwerkingsgraad het achterliggende decennium nog nooit zo hoog geweest is als nu.

Aanhoudende schaarste

Uit de cijfers van het Pensioenfonds Medewerkers Apotheken blijkt dat het aantal werkzame apothekersassistenten het afgelopen jaar met slechts 258 personen is toegenomen tot 12.189 assistenten. Hiervan werkt 42,5% fulltime. De parttimers werken gemiddeld 21 uur per week. Omgerekend naar fulltime eenheden werken er in een openbare apotheek gemiddeld 5,87 apothekersassistenten. Het ziet er de eerstkomende jaren niet naar uit dat de instroom van apothekersasssistenten toereikend zal zijn om te voldoen aan de vraag naar apothekersassistenten.

Figuur 1: ontwikkeling verwerkingsgraad apothekersassistenten

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Figuur 2: verwerkingsgraad apothekersassistenten: stad versus platteland