Sinds 1988 is in ons land de stimulansregeling van kracht. Deze regeling beoogt te bevorderen dat apothekers generieke (merkloze) geneesmiddelen of parallelgeïmporteerde geneesmiddelen verstrekken in plaats van de doorgaans duurdere merkgeneesmiddelen met identieke samenstelling. Als stimulans mag de apotheker een derde van het prijsverschil tussen het goedkopere geneesmiddel dat is afgeleverd en het duurdere originele merkgeneesmiddel in rekening brengen naast de vaste receptregelvergoeding. De Minister van Volksgezondheid beschouwt dit doelmatig afleveren als een elementaire taak van de apotheker. Met ingang van dit jaar heeft de Minister de receptregelvergoeding gekort voor de extra inkomsten die de apotheker met het substitueren kan genereren. Los van de korting op de receptregelvergoeding besparen apothekers jaarlijks zo'n ƒ 90 miljoen met het substitueren op stofnaam.

Therapeutische gelijkwaardigheid

Therapeutische standaardisatie gaat een stap verder dan het bovengenoemde substitueren. Bij therapeutische standaardisatie wordt een geneesmiddel vervangen door een goedkoper geneesmiddel dat weliswaar een ander werkzaam bestanddeel heeft, maar dezelfde therapeutische werking heeft. Therapeutische standaardisatie is niet zo ingeburgerd als substitueren op stofnaam. Therapeutische standaardisatie biedt echter perspectief op aanzienlijk hogere kostenbesparingen. Het Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apothekers (WINAp) is van mening dat bij substitutie niet het werkzame bestanddeel, maar de therapeutische gelijkwaardigheid centraal dient te staan. Volgens het WINAp is het mogelijk, dat twee geneesmiddelen met eenzelfde werkzaam bestanddeel en een verschillende toedieningsvorm grotere therapeutische verschillen vertonen dan twee middelen met een ander werkzaam bestanddeel en een gelijke toedieningsvorm. In dat perspectief is het niet logisch om therapeutische standaardisatie principieel af te wijzen. Het WINAp stelt wel dat er zorgvuldig moet worden vastgelegd wat farmacotherapeutisch wel en niet verantwoord is en waar bij een individuele patiënt de grenzen liggen.

20% besparing

De geneesmiddelengroep H₂-receptorantagonisten is een goed voorbeeld van een gebied waarbij therapeutische standaardisatie uitvoerbaar is en er een aanzienlijke doelmatigheidsverbetering te realiseren is. Op jaarbasis wordt er ƒ 112 miljoen aan deze geneesmiddelen uitgegeven via de openbare apotheek (tabel 1). Op dit bedrag kan ruim 20% worden bespaard als therapeutische standaardisatie in extremen wordt doorgevoerd. Hoewel dit laatste niet in alle gevallen mogelijk zal zijn, is duidelijk dat therapeutische standaardisatie uitzicht biedt op substantiële kostenbesparingen zonder dat dit ten koste hoeft te gaan van de kwaliteit van de zorgverlening.

Tabel 1: besparingsmogelijkheden H₂-blokkers, gebaseerd op prijzen januari 2000

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen