Het aandeel van de apotheekvergoeding in de geneesmiddelenuitgaven is het afgelopen jaar wederom gedaald. Uit de cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) blijkt dat 21,0 % van de totale geneesmiddelenuitgaven bestemd is als vergoeding voor de door openbare apotheken geleverde diensten (figuur 1). Eventuele voordelen die de openbare apotheek realiseert bij de inkoop van de geneesmiddelen zijn niet in dit percentage inbegrepen.

Een aantal jaren geleden was het aandeel van de apotheekvergoeding in de geneesmiddelenuitgaven nog aanzienlijk hoger. Zo bedroeg in 1992 het omzetaandeel voor de apotheek nog 26,8 %.

Ten onrechte worden de Nederlandse apotheken nog wel eens als "duur" bestempeld. Instituten die deze stelling poneren beroepen zich vaak op bovengenoemd gedateerd cijfermateriaal. Deze instituten gaan niet alleen voorbij aan de actuele cijfers, maar ook aan het feit dat het geneesmiddelengebruik (en dus de geneesmiddelenomzet) in Nederland op een binnen Europees perspectief laag niveau uitkomt. Nadere analyse rechtvaardigt juist de stelling dat de Nederlandse apotheken tot de goedkoopste distributiestructuren van Europa kunnen worden gerekend, terwijl de kwaliteit van de farmaceutische zorgverlening in ons land tot de hoogste standaarden behoort.

De kortingen

Zoals vermeld zijn in het aandeel van de apotheekvergoeding van 21,0 % in 1998 eventuele inkoopvoordelen niet inbegrepen. Dankzij het recente kortingenonderzoek dat door PriceWaterhouseCoopers (PWC) is uitgevoerd, bestaat er voor het eerst een betrouwbaar inzicht in de inkoopvoordelen die openbare apotheken realiseren. Uit de resultaten van het PWC-onderzoek kan een gemiddeld kortingspercentage van 8,9 % van de inkoopwaarde aan geneesmiddelen worden herleid. Hiervan wordt inmiddels 3,5 % rechtstreeks doorbelast via de verlaging van de vergoedingsprijzen van WTG-geneesmiddelen als gevolg van de taakstelling van Minister Borst. De resterende 5,4 % komt op dit moment nog ten goede aan het resultaat van de apotheek. Uitgedrukt als percentage van de geneesmiddelenomzet gaat het hierbij om 4,3 %. Met andere woorden op dit moment bedraagt het gemiddelde brutowinstpercentage van openbare apotheken 21,0 + 4,3 = 25,3 %. Dit percentage ligt even onder het Europees gemiddelde (Waarbij opgemerkt kan worden dat er van de overige landen in Europa geen cijfers over inkoopvoordelen bekend zijn).

Openbare farmacie voor ƒ 100,- per persoon

Relateert men dit brutowinstpercentage vervolgens aan het lage geneesmiddelengebruik in ons land, dan blijkt dat de distributie van geneesmiddelen (en de zorgverlening hieromheen) via openbare apotheken op dit moment zo'n ƒ 100 per persoon kost. Samen met Griekenland, Groot-Brittannië en Noorwegen heeft Nederland hiermee èèn van de goedkoopste distributiestructuren van Europa. In Frankrijk en Zwitserland is de distributiestructuur gemeten in kosten per persoon twee tot tweeënhalf keer zo duur.

Als belangrijkste verklaring voor de goedkope distributiestructuur in ons land geldt dat Nederlandse apotheken een relatief grote patiëntenpopulatie combineren met een evenwichtige geografische spreiding.

Koude sanering

Hoewel Minister Borst van Volksgezondheid in de media roept dat zij geen "koude sanering" van openbare apotheken wil, wijzen haar beleidsvoornemens wel die richting op. De voorstellen van Minister Borst komen erop neer dat het gemiddelde brutowinstpercentage van openbare apotheken wordt verlaagd van 25,3 % tot zo'n 18,5 %, een teruggang van de totale apotheekinkomsten met meer dan een kwart. Nergens in Europa is er een apothekenstructuur die op basis van een dermate laag brutowinstpercentage opereert. In feite onderkent Minister Borst zelf het saneringsgehalte van de door haar aangekondigde maatregelen door als flankerend beleid een steunfonds voor noodlijdende apotheken in het leven te zullen roepen. Hoe de omvang van dit steunfonds zich verhoudt tot haar budgettaire kaders en de door haar beoogde bezuinigingen laat zij op dit moment echter nog in het midden.

Figuur 1: aandeel apotheekvergoeding in de uitgaven aan farmaceutische hulp