43,3 % van de vrouwen tussen 16 en 50 jaar gebruikt de anticonceptiepil. Dit blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Omgerekend komt dit neer op zo'n 1,7 miljoen pilgebruiksters in Nederland. Volgens cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen is er in 1998 via de openbare apotheek voor ƒ 100 miljoen (kosten, exclusief BTW) aan anticonceptiepillen afgeleverd (3,7 miljoen verstrekkingen). Gemiddeld krijgt een gebruikster per verstrekking voor ruim 5 maanden anticonceptie mee. Omgerekend zijn er dus 1,6 miljoen gebruikster die de pil halen bij de openbare apotheek. De overige vrouwen halen de pil waarschijnlijk bij de apotheekhoudende huisarts. Een openbare apotheek verstrekte in 1998 gemiddeld voor ƒ 65.000 (2.400 voorschriften) aan anticonceptiepillen. Vooral de middelen Microgynon en Marvelon worden veel gebruikt (figuur 1). Bijna de helft van de door de apotheek afgeleverde anticonceptiepillen betreft deze middelen.

Bijbetaling

In het kader van het Geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS) moet een geneesmiddelengebruiker bijbetalen als de prijs van het door hem/haar gebruikte middel duurder is dan de door de overheid vastgestelde vergoedingslimiet. In 1998 is er in totaal ƒ 32 miljoen bijbetaald voor geneesmiddelen. Het gaat hierbij om slechts 0,6 % van de totale geneesmiddelenuitgaven. Bijna de helft van de totale bijbetaling heeft betrekking op anticonceptiepillen. Vrouwen hebben namelijk voor anticonceptie ƒ 15,6 miljoen moeten bijbetalen in 1998. Doordat de overheid per 1 februari 1999 diverse vergoedingslimieten heeft verlaagd zal dit bedrag in 1999 zo'n ƒ 2 miljoen hoger uitkomen. De gemiddelde bijbetaling per voorschrift voor anticonceptie bedroeg in 1998 ƒ 4,26. In de praktijk kan de bijbetaling per voorschrift oplopen tot zo'n ƒ 15,00. Bijbetaling is echter niet altijd nodig. Er zijn ook anticonceptiepillen waarvoor niet hoeft te worden bijbetaald.

Parallel duurder?

De uiteenlopende prijs- en vergoedingsregelingen die de overheid de afgelopen periode heeft ingevoerd sluiten niet altijd even soepel op elkaar aan. Zo geldt er naast het GVS-systeem een stimulansregeling. Het Ministerie van VWS wil met deze regeling bevorderen dat apothekers goedkopere varianten van merkgeneesmiddelen afleveren. Bij bepaalde anticonceptiepillen werkt de combinatie van deze twee regelingen echter nadelig uit voor de zorgverzekeraar.

Bij de stimulansregeling krijgt de apotheker eenderde deel van het verschil tussen het duurdere merkgeneesmiddel en de goedkopere variant. Hoewel de prijs van parallelimport doorgaans lager is dan de prijs van het corresponderende specialité, is de zorgverzekeraar bij een aantal parallelgeïmporteerde anticonceptiepillen toch duurder uit (tabel 1). Dit komt omdat de zorgverzekeraar bij de parallelgeïmporteerde anticonceptiepillen naast de vergoedingslimiet ook de stimulans moet betalen die de apotheker krijgt voor het afleveren van een goedkoper geneesmiddelen. In het licht van de substitutie afspraken tussen zorgverzekeraar en apothekers zou men in dit kader kunnen spreken van een soort van 'contradictio in terminis'.

Figuur 1: afgeleverde anticonceptiepillen in 1998

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Tabel 1: anticonceptiepillen waarbij het specialité voor de zorgverzekeraar goedkoper is dan de parallel geïmporteerde variant met de laagste inkoopprijs (KNMP-taxeprijzen april 1999)