"Door een tekort van 1,7 miljard gulden bij het Ministerie van Volksgezondheid moeten alle andere ministeries het volgend jaar gezamenlijk bijna achthonderd miljoen gulden bezuinigen. Vooral de uit de hand gelopen geneesmiddelenkosten zijn een grote tegenvaller", zo kopten diverse kranten eind maart. Om hier nog aan toe te voegen, dat premier Kok geen mogelijkheden ziet hoe het kabinet de kosten en het gebruik van geneesmiddelen kan beïnvloeden.

Eind december 1997 berichtte de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) al, dat de begroting voor de geneesmiddelenkosten in 1997 en 1998 een half miljard tekort schiet. Op de kamervragen die naar aanleiding hiervan gesteld zijn antwoordde de minister dat zij op basis van cijfers van de Ziekenfondsraad niet verder kwam dan een tekort van fl 184 miljoen. De bovenstaande berichtgeving duidt er echter op dat het Ministerie van VWS nu naar de andere kant is doorgeslagen: een tekort van 1,7 miljard dat vooral veroorzaakt is door de hoog oplopende geneesmiddelenkosten. Kortom: het is tijd om de feiten en cijfers nog eens op een rijtje te zetten.

De SFK heeft definitief vastgesteld dat de totale uitgaven aan farmaceutische hulp die geleverd is door openbare apotheken in 1997 zijn gestegen met 5,1 procent. Dit is bijna exact gelijk aan de prognose van 5,2 procent groei die de SFK een jaar geleden heeft uitgebracht.

In het Jaaroverzicht Zorg (JOZ) ging het Ministerie van VWS echter uit van een daling van de uitgaven aan farmaceutische hulp met 3,1 procent van fl 5.605 miljoen in 1996 tot fl 5.430 miljoen in 1997. Dit betreft een door VWS begrotingstechnisch gewenste ontwikkeling, die niet gebaseerd is op de feitelijke ontwikkelingen die zich binnen de zorg voordoen.

Uitgaande van de veronderstelling dat de ontwikkeling van de geneesmiddelenuitgaven bij openbare apotheken van 5,1 procent eveneens maatgevend is voor de ontwikkeling van de geneesmiddelenuitgaven bij apotheekhoudende huisartsen, betekent het dat het JOZ-kader voor 1997 met fl 461 miljoen is overgeschreden (1,051 * fl 5.605 = fl 5.891 - fl 5.430 = fl 461 miljoen). In 1998 zal dit tekort nog verder oplopen, aangezien VWS voor dit jaar slechts uitgaat van een groei van 1,4 procent.

Het is dus veruit overdreven om te stellen dat het tekort van fl 1,7 miljard vooral op het conto van de groei van de geneesmiddelenkosten kan worden geschreven. Het is evenmin terecht om de ontwikkeling van de geneesmiddelenkosten het predicaat "uit de hand gelopen" mee te geven. In de periode 1994-1996 is de groei van de uitgaven sterk gematigd door de diverse prijsmaatregelen en de beperking van het wettelijk verzekerde pakket. Nu deze maatregelen hun uitwerking hebben gehad, komt de groei van de uitgaven weer terug op het structurele niveau. De tekorten ten opzichte van het geneesmiddelenbudget ontstaan vervolgens, doordat het Ministerie van VWS zèlf te weinig rekening houdt met deze ontwikkeling. Ook dit is een structureel verschijnsel, zoals blijkt uit de bijgaande grafiek.

Volgens een bericht in De Volkskrant van begin april gaat het Ministerie van VWS binnenkort nieuwe maatregelen invoeren om de geneesmiddelenuitgaven te beperken. Per 1 juli wordt het geneesmiddelenvergoedinssysteem aangescherpt. Dit houdt in dat de limietprijzen van een aantal geneesmiddelen worden verlaagd. Daarnaast zullen nieuwe medicijnen minder gemakkelijk voor vergoeding in aanmerking komen.

Ontwikkeling van de uitgaven aan farmaceutische hulp versus begroting VWS