Aantal DOAC-gebruikers in vijf jaar verdubbeld

Voor de behandeling en het voorkomen van een veneuze trombo-embolie wordt als eerste keus oraal antistollingsmiddel een directwerkend oraal anticoagulans (DOAC) geadviseerd. Tot in 2018 waren vitamine K-antagonisten (VKA’s) nog de meest toegepaste orale antistollingsmiddelen, maar sinds de introductie van de DOAC’s op de Nederlandse markt nam het aantal VKA-gebruikers geleidelijk af. Tegelijk bleef het aantal DOAC-gebruikers stijgen.

Het totaal aantal gebruikers van antistollingsmiddelen is tussen 2018 en 2023 gestegen van 577.000 naar 729.000 (+26%). Maar waar er in 2018 nog meer VKA-gebruikers dan DOAC-gebruikers waren – respectievelijk 314.000 en 279.000 – verstrekten Nederlandse openbare apotheken in 2023 aan 163.000 patiënten een VKA (-48%) en aan 578.000 een DOAC (+107%).

Verhoudingsgewijs was het aandeel gebruikers van VKA’s/DOAC’s in 2018 53%/47%, maar is dit in 2023 verschoven naar 22%/78%. Een klein deel van de patiënten gebruikte gedurende een kalenderjaar een VKA en een DOAC, hierdoor tellen ze in de gebruikerscijfers dubbel mee.

Middelen

In 2020 telde de VKA acenocoumarol van alle orale antistollingsmiddelen nog het meeste aantal gebruikers, maar dit middel werd in 2021 ingehaald door de DOAC’s rivaroxaban en apixaban. Tussen 2020 en 2023 steeg het aantal gebruikers van rivaroxaban van 163.000 naar 230.000 (+41%) en het aantal apixaban-gebruikers van 138.000 naar 238.000 (+73%). Ook binnen de DOAC’s is dus een verschuiving te zien, waarbij apixaban in 2023 rivaroxaban heeft ingehaald qua aantal gebruikers.

Kosten DOAC’s

De geneesmiddelenkosten van de DOAC’s zijn gestegen van € 289 miljoen in 2022 naar € 319 miljoen in 2023 (+11%). Aan apixaban werd in 2023 met € 131 miljoen het meeste uitgegeven van alle DOAC’s. Voor de DOAC’s geldt dat de overheid een financieel arrangement met de fabrikanten heeft afgesloten, waardoor de werkelijke uitgaven lager uitvallen dan hier vermeld.