Eén-pil-per-dag bij 37% van hiv-verstrekkingen

Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) tast het afweersysteem aan en kan resulteren in aids indien het afweersysteem zodanig is verzwakt dat het bacteriën en virussen niet meer kan opruimen. Een behandeling met hiv-remmende middelen kan dit voorkomen. Deze behandeling bestaat doorgaans uit een losse of vaste combinatie van drie verschillende hiv-remmers.

Verschillende klassen

Hiv-remmers zijn onder te verdelen in verschillende klassen. De eerste hiv-middelen kwamen eind jaren tachtig beschikbaar en vallen in de klasse NRTI’s (nucleoside/nucleotide reverse transcriptaseremmers). Sindsdien is de markt uitgebreid met hiv-remmers met andere werkingsmechanismen, zoals PI’s (proteaseremmers), II’s (intergraseremmers) en NNRTI’s (niet-nucleoside/nucleotide reverse transcriptaseremmers).
Een behandeling bestaat meestal uit een combinatie van twee NRTI’s plus een NNRTI, II of PI als derde middel. Vanaf 2004 kwamen de eerste combinatiepreparaten op de markt, bestaande uit een vaste combinatie van twee NRTI’s. De combinatiepil met emtricitabine en tenofovir (Truvada of een generieke variant) was in 2020 met 29.000 verstrekkingen de meest gebruikte hiv-remmer.
Vanaf 2007 werden combinatiepreparaten bestaande uit drie, en later ook vier werkzame stoffen (STR’s) geïntroduceerd, waarna het gebruik ieder jaar toenam. In 2012 was nog 11% van de verstrekte hiv-remmers een STR. In 2020 is dat opgelopen naar 37%, ruim 80.000 van de in totaal 215.000 verstrekkingen. Omdat één verstrekking van een STR twee of drie losse verstrekkingen vervangt, is het aandeel gemeten in gebruikers groter: eind 2020 gebruikte bijna twee derde van de hiv-patiënten een STR.
De kosten voor STR’s liggen hoger dan voor de losse combinaties. Daarom is er recentelijk meer aandacht voor het opsplitsen van combinaties, zoals het PW in editie 45 van dit jaar berichtte. Ook voeren diverse verzekeraars inmiddels preferentiebeleid op de STR’s, waarvan Atripla ook als generiek beschikbaar is.

Aandeel verstrekkingen van STR’s afgelopen decennium ieder jaar hoger

Aandeel verschillende klassen hiv-remmers in aantal verstrekkingen per jaar (2012 t/m okt 2021, in %)