Oogmedicatie voor 1,8 miljoen mensen
13 februari 2020, Pharmaceutisch Weekblad, Jaargang 155 Nr 7
Oogmedicatie toegepast bij droge ogen worden kunsttranen genoemd. Het zijn oogdruppels, oogzalven of ooggels die naast verdikkingsmiddelen geen specifiek werkzaam geneesmiddel bevatten. Zowel huisartsen als oogartsen schrijven deze middelen het meest voor: huisartsen aan ongeveer twee derde en oogartsen aan ongeveer een derde van de 735.000 gebruikers.
Verder is bij de medicamenteuze behandeling van oogaandoeningen (ATC-groep S01) een duidelijk verschil waarneembaar tussen de eerstelijnsbehandeling en die in de tweede lijn. Zo wordt het antibioticum chlooramfenicol bijna twintig keer zo vaak door huisartsen voorgeschreven als door oogartsen. Voor het antibioticum fusidinezuur (in de vorm van ooggel) is dat zelfs bijna dertig keer zo vaak. Een dergelijk scheve verhouding geldt niet voor het antibioticum ofloxazine, want dat wordt in ongeveer gelijke mate door oogartsen en huisartsen voorgeschreven.
Allergische conjunctivitis – een niet-bacteriële ontsteking van het slijmvlies van het oog en/of de binnenkant van de oogleden – is vaak hooikoortsgerelateerd en blijkt vrijwel uitsluitend door huisartsen te worden behandeld. Zo schrijven oogartsen slechts zeer zelden oogdruppels met een antihistaminicum voor. Nog geen half procent van de in totaal 185.000 gebruikers van levocabastine heeft daarvoor een recept van een oogarts gekregen. Dat geldt ook voor de 50.000 gebruikers van azelastine. Het antihistaminicum ketotifen (25.000 gebruikers) vormt daarop een uitzondering, want dat schrijven huisartsen en oogartsen, net als het antibioticum ofloxazine, in ongeveer gelijke mate voor.
Oogartsen
Oogartsen schreven in 2019 aan 115.000 mensen oogdruppels voor met een vaste combinatie van het corticosteroïd dexamethason en een antibioticum. Dat zijn er bijna vier keer zoveel als het aantal aan wie huisartsen dat voorschreven. Ook oogmedicatie met uitsluitend corticosteroïden worden vooral door oogspecialisten voorgeschreven.
Het meest gebruikte middel bij glaucoom is bètablokker timolol. Het werd in 2019, al dan niet in vaste combinatie met andere glaucoommiddelen, door ruim 140.000 mensen gedruppeld. Hoewel de behandeling van glaucoom is voorbehouden aan oogartsen, schrijven ook huisartsen (herhalings)recepten uit. Het Nederlands Huisartsen Genootschap adviseert dat alleen te doen voor patiënten die onder controle zijn van een oogarts.
Oogdruppels met NSAID’s, waaronder nepafenac, broomfenac en diclofenac, worden preventief toegepast na oogoperaties. Om die reden behoren ze vooral tot het assortiment van de oogarts. NSAID-oogdruppels telden in 2019 in totaal zo’n 150.000 gebruikers.
Aantal gebruikers oogmedicatie (2019) naar aandeel voorschrijvers (huisarts en oogarts)
| oogmedicatie | toepassing | gebruikers | % ha | % oogarts | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | kunsttranen | droge ogen | 735.000 | 65,0% | 31,3% |
| 2 | chlooramfenicol | antibioticum | 355.000 | 93,7% | 5,1% |
| 3 | levocabastine | bij allergie | 185.000 | 99,0% | 0,4% |
| 4 | dexamethason met antibiotica | ontstekingsremmer met antibioticum | 160.000 | 22,2% | 73,1% |
| 5 | fusidinezuur | antibioticum | 135.000 | 95,7% | 3,3% |
| 6 | timolol (incl. combinatiepreparaten) | glaucoom | 115.000 | 43,0% | 52,3% |
| 7 | dexamethason | ontstekingsremmer | 90.000 | 16,3% | 77,3% |
| 8 | nepafenac | preventief na oogoperatie | 80.000 | 7,9% | 85,5% |
| 9 | ofloxacine | antibioticum | 80.000 | 55,5% | 39,6% |
| 10 | latanoprost | glaucoom | 67.500 | 45,2% | 50,7% |
Kunsttranen tellen van ooggeneesmiddelen meeste gebruikers
Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen
Dit is een publicatie van de Stichting Farmaceutische Kengetallen.
Overname van tekst, gegevens, tabellen of grafieken is toegestaan mits
onder volledige bronvermelding.