Anticonceptiepil op rantsoen door tekort

Openbare apotheken verstrekten in 2018 ruim 3,5 miljoen keer hormonale anticonceptie. Dat is een stijging van bijna 2% ten opzichte van 2017, terwijl het aantal gebruiksters met zo’n 3% (54.000) daalde tot 1,6 miljoen. De afname vond vooral plaats onder de gebruiksters van de tweedegeneratiepil bestaande uit 30 microgram ethinylestradiol en 150 microgram levonorgestrel. Hun aantal daalde met bijna 48.000 tot 1,0 miljoen.
Deze veel verstrekte orale anticonceptiepil – die volgens de NHG-Standaard Anticonceptie de voorkeur verdient vanwege het relatief gunstige bijwerkingenprofiel wat betreft het risico op trombose – kreeg in de tweede helft van 2018 te maken met tekorten.

Tekorten

Eind augustus 2018 bleken door productieproblemen in twee fabrieken meerdere leveranciers van deze pil niet in staat om aan de vraag te voldoen. De overgebleven leveranciers leverden die pil veelal nog maar in beperkte mate uit. Dit beperkte aanbod leidde ertoe dat veel apotheken het aantal pillen per verstrekking rantsoeneerden, om zoveel mogelijk gebruiksters te kunnen helpen.
Toen de schaarste aanhield, gaf de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toestemming om varianten van deze pil uit het buitenland te betrekken zonder de gebruikelijke toestemming vooraf van IGJ.
Begin december 2018 zou de pil weer voldoende leverbaar zijn, maar in januari bleek dat de markt nog onvoldoende stabiel was. Afgaande op signalen van het Meldpunt geneesmiddelentekorten en -defecten adviseerde het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) apothekers begin februari om de pil per keer maximaal voor een periode van drie maanden (drie strips) te verstrekken.

Onderstaande figuur toont de gevolgen voor het gemiddeld aantal pillen per verstrekking. In november 2018 was dat aantal het laagst, in december en januari nam het weer toe om in februari opnieuw te dalen.
Doordat het aantal pillen per verstrekking daalde moesten de gebruiksters vaker naar de apotheek terug voor een nieuwe verstrekking, waardoor het aantal verstrekkingen in 2018 toenam ondanks een daling van het aantal gebruiksters.
Ter illustratie: voordat de tekorten van de combinatiepil van 30 microgram ethinylestradiol en 150 microgram levonorgestrel optraden, werd in 1% van de gevallen één strip van 21 pillen afgeleverd, in november 2018 was dat 18%. Het aantal verstrekkingen van drie strippen per keer kwam vóór het tekort uit op 20% en in november op 46%. De aandelen van zes en twaalf strippen per keer daalden juist in die periode: vóór het tekort bedroegen die respectievelijk 64% en 15% en in november 31% respectievelijk 5%. 

Gemiddeld aantal pillen 30 µg ethinylestradiol / 150 µg levonorgestrel per verstrekking

Dieptepunt in november 2018 en opnieuw daling in februari 2019