Keuze TCA voor oudere met depressie kan beter

Verdeling apotheken naar aandeel nortriptyline bij nor-/amitriptyline-gebruikers 65+ (2017)

Meeste apotheken hebben een indicatorscore van 20% tot 25%

De NHG-Standaard Depressie adviseert om bij een medicamenteuze behandeling van een depressie te beginnen met een antidepressivum uit de groep serotonineheropname-remmers (SSRI) of uit de groep tricyclische antidepressiva (TCA). De effectiviteit van beide groepen is gelijkwaardig. SSRI’s hebben een lichte voorkeur, omdat zij een iets gunstiger bijwerkingenprofiel hebben.
Als toch wordt gekozen voor een TCA gaat bij kwetsbare ouderen de voorkeur uit naar nortriptyline boven andere TCA’s zoals amitriptyline en imipramine. Van de TCA’s heeft nortriptyline – een actieve metaboliet van amitriptyline – de minste anticholinergische en cardiologische bijwerkingen. Vooral ouderen zijn voor deze bijwerkingen gevoelig. TCA’s worden overigens niet alleen ingezet bij depressies maar ook bij onder meer neuropatische pijnen.

Meer amitriptyline

Van de 300.000 personen aan wie apotheken in 2017 een TCA verstrekten, gebruikte 70% amitriptyline, op afstand gevolgd door nortriptyline met 17%. Deze percentages gelden voor alle gebruikers ongeacht de leeftijd. Bijna 120.000 van de TCA-gebruikers zijn 65 jaar of ouder.
In vergelijking met de totale groep gebruikt een groter aandeel ouderen nortriptyline, namelijk 22% versus 68% amitriptyline. Het aandeel nortriptyline-gebruikers onder de groep die de 65-jarige leeftijd nog niet heeft bereikt ligt met 14% een stuk lager. Voor amitriptyline-gebruikers is dat 72%.

Kwaliteitsindicator

In de landelijke uitvraag voor de kwaliteitsindicatoren over het kalenderjaar 2016 was voor het eerst een indicator opgenomen over de mate waarin 65-plussers worden behandeld met nortriptyline of amitriptyline. De overige TCA’s zijn daarbij buiten beschouwing gelaten. Per apotheek zijn alle gebruikers van 65 jaar of ouder geselecteerd met twee of meer verstrekkingen van nortriptyline of amitriptyline in 2016.
Uit de uitkomsten van deze indicator blijkt dat in de gemiddelde openbare apotheek 20% van de geselecteerden eind 2016 nortriptyline gebruikte en 80% amitriptyline. Bij de 10% hoogst scorende apotheken bedroeg het aandeel gebruikers van nortriptyline gemiddeld 36% en bij de 10% laagst scorende apotheken was dat gemiddeld 9%.
De SFK heeft nu al op basis van de tot dusver bekende cijfers over 2017 berekend dat in het afgelopen jaar de scores op de indicatoren licht zijn verbeterd. De gemiddelde score voor alle apotheken komt uit op 23% nortriptyline-gebruikers en 77% amitriptyline.
Gelet op de ontwikkeling in 2017 is er naar verwachting in 2018 ruimte voor verdere verbetering.
SFK-deelnemers kunnen maandelijks de ontwikkeling in uitkomsten op deze en andere kwaliteitsindicatoren volgen via de rapportage KISS matrix.