Aandeel generiek onder hiv-middelen gestegen

Hiv is de afkorting voor het humaan immunodeficiëntievirus. Dit virus tast de witte bloedcellen aan die nodig zijn voor de afweer tegen infecties. Hiv-middelen remmen de groei van hiv door op verschillende manieren in te grijpen in de groeicyclus. De behandeling bestaat uit een combinatie van ten minste drie hiv-remmende middelen, cART (combination AntiRetroviral Therapy) genoemd.

Generieken

Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 het combinatiepreparaat teno-fovir(disoproxil) met emtricitabine bijna 31.000 keer. Hoewel dat aantal 9000 minder is dan in 2016, bleef het vorig jaar toch het meeste verstrekte hiv-geneesmiddel. Het patentverloop van het spécialité Truvada leidde tot de introductie van generieke varianten van deze combinatie. Mede hierdoor steeg het aandeel generiek onder alle hiv-middelen in 2017 van 5,5% tot 14%. Deze stijging heeft zich in de eerste drie kwartalen van dit jaar voortgezet tot ruim 30%. Het aandeel van de generieke varianten van Truvada is inmiddels gestegen tot ruim 90%. De gemiddelde kosten van een tablet van de combinatie tenofovir(disoproxil) met emtricitabine zijn gedaald van € 17,50 begin 2017 tot € 2,50 in september 2018. Niet alleen de generieke varianten zorgden voor deze kostendaling, ook het spécialité daalde in prijs.

Eén pil per dag

In totaal verstrekten Nederlandse apotheken in 2017 bijna 220.000 keer een hiv-middel, dat is 0,8% meer dan het jaar ervoor. De bijbehorende uitgaven stegen iets meer, namelijk met 2,1% tot bijna € 200 miljoen. De laatste jaren treden vooral combinatiepreparaten met drie of meer werkzame componenten toe tot de markt. Deze nieuwe middelen dragen bij aan de uitgavenstijging. De combinaties ondersteunen het één-pil-per-dag-principe, omdat deze combinaties niet meer standaard hoeven te worden gecombineerd met één of meer andere hiv-middelen. Vooral producent Gilead (ook de leverancier van Truvada) roert zich in de markt.
Opvallend daarbij is dat de nieuwe combinaties tenofovir(alafenamide) bevatten in plaats van tenofovir-(disoproxil). Beide zijn zogenoemde prodrugs van de werkzame stof te-nofovir, dat zelf slecht in het lichaam wordt opgenomen. Door tenofovir chemisch te verbinden met een andere stof wordt een prodrug gevormd die het lichaam beter opneemt. Eenmaal in het lichaam komt de werkzame stof vrij door toedoen van in het lichaam aanwezige enzymen en wordt de werkzame stof actief. De verbinding met alafenamide maakt tenofovir efficiënter dan die met disoproxil, waardoor het lager gedoseerd kan worden en minder toxisch is voor nieren en botten. Er zijn inmiddels alternatieven met tenofovir(alafenamide) beschikbaar voor alle middelen die tenofovir(disoproxil) bevatten.

Uitgaven (x € miljoen) aan geneesmiddelen bij HIV naar aantal werkzame stoffen per product

Uitgavenstijging ondanks toename aandeel generieke verstrekkingen