Voor het eerst minder antidepressivagebruikers

Nederlandse apothekers verstrekten vorig jaar aan bijna 14.000 minder mensen een antidepressivum dan in 2015 (–1,2%). Rekening houdend met de bevolkingsgroei pakt de daling naar verhouding nog sterker uit en ligt het aantal antidepressivagebruikers 1,6% onder het niveau van 2015. In de jaren daarvoor nam het aantal gebruikers met gemiddeld 1,5% per jaar toe. Het is nog te vroeg om te concluderen dat de afname van het aantal in 2016 een definitieve breuk met deze trend betekent.

Meeste gebruikers

Het in 2016 meest gebruikte antidepressivum is het tricyclische antidepressivum amitriptyline met 210.000 gebruikers. Citalopram en paroxetine, beide behorend tot de SSRI’s, hebben vrijwel evenveel gebruikers (ongeveer 180.000), mirtazapine (overige antidepressiva) werd door 130.000 mensen gebruikt.
Uitgedrukt in standaarddagdoseringen (DDD) is de volgorde anders. Dan zijn paroxetine (53 miljoen DDD’s) en citalopram (48 miljoen DDD’s) koplopers. Amitriptyline en mirtazapine volgen op plaats zeven en acht, beide met 18 miljoen DDD’s. Dat betekent – en dat geldt vooral voor amitriptyline – dat ze of gemiddeld minder langdurig worden gebruikt of dat ze veelal naar verhouding laag worden gedoseerd.

Maximum bij 56 jaar

Naarmate de leeftijd stijgt neemt het aantal mensen dat een antidepressivum gebruikt toe. Deze toename zet door tot 56-jarige leeftijd. In de leeftijdscategorie van 52 tot en met 62 jaar gebruikten in 2016 per duizend inwoners er 110 of meer een antidepressivum. Daarboven neemt dat aandeel af, om pas weer bij de 76-jarigen boven de 110 per duizend inwoners uit te komen.
Bij mensen boven die leeftijd neemt het aantal antidepressivagebruikers per duizend inwoners alleen maar toe. Overigens geldt dit beeld – dat niet nieuw is – alleen voor de SSRI’s en voor de groep overige antidepressiva. Voor de klassieke of tricyclische antidepressiva geldt dat het aantal gebruikers per duizend inwoners over de hele linie blijft toenemen naarmate de leeftijd stijgt. Mogelijk speelt hierbij een rol dat deze groep antidepressiva een bredere inzet kent dan alleen als antidepressivum. Zo wordt amitriptyline onder meer toegepast bij (diabetische) polyneuropathie en bij chronische neuropathische pijnen. Meer vrouwen dan mannen gebruiken antidepressiva. Voor alle leeftijden vanaf vijftien jaar geldt dat in vergelijking met mannen ongeveer tweemaal zoveel vrouwen per duizend vrouwen antidepressiva gebruiken. 

Grafiek: Aantal gebruikers* van antidepressiva per duizend inwoners per leeftijdsjaar (2016)

 Minder antidepressivagebruikers aan einde werkzame leven

*De figuur toont iets grotere aantallen gebruikers dan bovengenoemd, omdat mensen die in 2016 antidepressiva uit verschillende groepen gebruikten in de figuur per groep meetellen. Dit verschil is nergens meer dan 10%.