Antibioticagebruik in zomer daalt al enige jaren gestaag

Publicatie van jaarcijfers over geneesmiddelgebruik, zoals hierboven, gaan vrijwel altijd gepaard met een vergelijking met cijfers van eerdere jaren. Vaak gebeurt dat met de bedoeling om conclusies te kunnen trekken over de mate waarin behandelaren geneesmiddelen meer of juist minder voorschrijven en over de mogelijke trends in die cijfers.
Dergelijke vergelijkingen zijn alleen zinvol als de aandoeningen waarvoor de betreffende medicatie is bedoeld door de tijd heen in dezelfde mate optreden. Voor sommige antibiotica geldt echter dat de mate waarin de infecties optreden waarbij ze worden toegepast, sterk fluctueert. Dat geldt zowel voor periodes binnen een jaar, als voor achtereenvolgende jaren.

In de winter

Zo blijkt dat antibiotica die worden toegepast bij luchtweginfecties, zoals sommige penicillines (J01C) en tetracyclines (J01A), in de wintermaanden (oktober, november, december, januari, februari en maart) veel vaker worden voorgeschreven dan in de overige (zomer)maanden. Maar ook blijkt dat de mate waarin deze antibiotica in verschillende winters worden voorgeschreven sterk wisselt. Het valt op dat van de afgelopen zes winters het aantal verstrekkingen van penicillines en tetracyclines in die van 2013 op 2014 aanmerkelijk kleiner is dan in de andere winters.
Uit cijfers van het NIVEL, het Nederlands instituut van de gezondheidszorg, blijkt dat in die winter ook het aantal griepmeldingen klein was en nauwelijks het niveau van een epidemie bereikte. Dat zou kunnen duiden op een relatie tussen het aantal griepgevallen en het gebruik van penicillines en tetracyclines. Maar de winter 2011/2012 telde ongeveer even weinig griepmeldingen als 2013/2014, terwijl in die winter het aantal verstrekkingen van penicillines en tetracyclines juist het grootst was van de afgelopen zes winters. Dat betekent dat niet alleen de mate waarin griep optreedt in de winter bepalend is voor de hoeveelheid luchtwegantibiotica die wordt verstrekt, maar dat er ook ander invloeden zijn.

In de zomer

Het aantal verstrekkingen van penicillines en tetracyclines in de zomermaanden lijkt niet of nauwelijks afhankelijk van verschillende invloeden. Het aantal verstrekkingen van die antibiotica vertonen in de zomers van de afgelopen jaren telkens een daling van gemiddeld 2,5%. Mogelijk dat dit een trend is die kan worden verklaard uit een toenemende terughoudendheid bij het voorschrijven van antibiotica. Het lijkt in ieder geval nuttig om trends in verstrekkingscijfers van luchtwegantibiotica te baseren op de zomermaanden.

Grafiek: Aantal verstrekkingen penicillines en tetracyclines per halfjaar

Wintercijfers variëren meer dan zomercijfers