Inzet medicijnen bij dementie loopt terug

Openbare apotheken verstrekten in 2015 aan 30.000 mensen een geneesmiddel dat bij dementie wordt toegepast. Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes, zoals de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, frontotemporale dementie en Lewy body dementie. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Voor de medicamenteuze behandeling van dementie zijn rivastigmine (Exelon), galantamine (Reminyl), donepezil (Navazil) en memantine (Ebixa) onder voorwaarden in het verzekerde pakket opgenomen.

Hoogtepunt

In 2016 zal het aantal gebruikers van geneesmiddelen bij dementie naar verwachting ver onder de 30.000 uitkomen. Daarmee lijkt de inzet van deze middelen definitief over het hoogtepunt van 2011 heen. Toen waren er nog iets meer dan 36.000 gebruikers. Volgens Alzheimer Nederland, de stichting die zich inzet voor mensen met dementie, zijn er momenteel 270.000 mensen met dementie, van wie ongeveer 50.000 in een verpleeginstelling verblijven. De SFK heeft geen volledig zicht op de verbruikscijfers in instellingen. Daarom zijn deze personen bij de bovengenoemde aantallen geneesmiddelengebruikers buiten beschouwing gelaten. Evengoed tonen de cijfers aan dat de plaats van geneesmiddelen in de behandeling van dementie relatief beperkt is.
Van geen van de bovenstaande middelen is aangetoond dat zij het beloop van de ziekte kunnen beïnvloeden. Hun effect is symptomatisch. Dit houdt in dat op de korte termijn (tussen de negen en twaalf maanden) bij een klein deel van patiënten verdere verslechtering wordt tegengegaan en een beperkte cognitieve verbetering kan worden gezien.

Patentverloop

Is het aantal gebruikers tussen 2011 en 2015 met bijna 20% gedaald, de totale uitgaven aan geneesmiddelen bij dementie zijn in die vier jaar zelfs met 70% afgenomen.
In 2011 bedroegen de uitgaven nog € 22,6 miljoen en in 2015 was dat gedaald tot € 6,6 miljoen. In 2016 zullen de uitgaven waarschijnlijk niet boven de € 6 miljoen uitkomen. De daling is vooral het gevolg van uit patentverloop en de scherpe prijsdalingen die dat met zich meebracht.
Met uitzondering van donepezil, dat een beperkt marktaandeel heeft, zijn van alle geneesmiddelen bij dementie generieke varianten beschikbaar. In 2015 betrof 84% van alle verstrekkingen van dementiemiddelen een generieke variant.
In 2016 zal het aandeel generieke middelen boven de 90% uitkomen. Bij de helft hiervan gaat het om galantamine capsules met gereguleerde afgifte.

Aantal gebruikers van geneesmiddelen bij dementie, 2007-2015

Het gebruik van medicijnen bij dementie is over hoogtepunt heen