Gebruik benzodiazepines daalt gestaag, maar traag

Openbare apotheken verstrekten vorig jaar 167 miljoen standaarddagdoseringen (DDD) aan benzodiazepines. Vier jaar geleden was dat nog 12 miljoen meer. Dat komt neer op een gemiddelde jaarlijkse daling van 1,7%. De  afgelopen jaren nam ook het aantal gebruikers af. De hoeveelheid die zij gemiddeld per jaar gebruikten bleef gelijk. Dit meldt de SFK deze week in het Pharmaceutisch Weekblad.

De groep benzodiazepines bestaat uit slaap- en kalmeringsmiddelen waarvan diazepam, oxazepam en temazepam de bekendste middelen zijn. Vanwege verslavende eigenschappen en valrisico is langdurig gebruik ongewenst. Om het gebruik te ontmoedigen heeft de overheid besloten om per 2009 de toepassing van benzodiazepines uitsluitend nog onder specifieke voorwaarden uit het basispakket te vergoeden.

Minder DDD’s en gebruikers

Deze maatregel had wel direct effect. Apothekers verstrekten in 2009 bijna 32 miljoen ddd’s minder dan het jaar daarvoor (-15%). Het effect was niet eenmalig want in de daaropvolgende jaren bleef het aantal verstrekte
DDD’s ongeveer stabiel. Sinds 2012 neemt de hoeveelheid verstrekte benzo’s jaarlijks wel structureel af, met gemiddeld 1,7% tot ruim 167 miljoen in 2015. De afname van de hoeveelheid verstrekte benzodiazepines komt niet
omdat de mensen die benzodiazepines gebruiken minder zijn gaan slikken. In 2015 verstrekten apotheken aan een gebruiker net zo veel als twee jaar daarvoor, gemiddeld 105 DDD’s. De verklaring voor het afnemende gebruik is gelegen in een dalend aantal gebruikers. In de afgelopen twee jaar is dat aantal met 2,3% gedaald. Daarbij komt dat de bevolking van Nederland in dezelfde periode met 0,7% is gestegen. Uitgedrukt als aandeel van de bevolking is het aantal gebruikers daardoor met ongeveer 3% gedaald. Gemiddeld gebruikt ongeveer één op de tien bewoners van Nederland een of meer benzodiazepines. Dat zijn er nog altijd ongeveer 1,7 miljoen. Overigens neemt sinds de beperking van de vergoeding in 2009 het aandeel dat de mensen zelf betalen af. Betaalden de mensen in dat jaar nog 67,7% van de verstrekte benzodiazepines zelf, vorig jaar was dat nog maar 53,6%. Het  benzodiazepinegebruik neemt toe naarmate de leeftijd vordert. Dat geldt zowel voor het gemiddeld aantal DDD’s per inwoner als het aandeel dat de gebruikers uitmaken van de bevolking.

Gebruik per inwoner

Zo is ongeveer 10% van alle 40-jarigen in ons land een benzodiazepinegebruiker en gebruiken ze (gebruikers en niet-gebruikers samen) gemiddeld zeven ddd’s per jaar. Voor 80-jarigen is het opgelopen tot ongeveer 30% en het aantal DDD’s per jaar tot dertig. Opvallend is dat deze cijfers de afgelopen jaren ‘meestegen’ met de leeftijd. Zo was 17% van de 67-jarigen in 2013, de eerste jaargang van de babyboomers, een benzodiazepinegebruiker en kwam het gebruik uit op 22 DDD’s per jaar. Vorig jaar, twee jaar later, golden die cijfers voor de 69-jarigen. En van de 67-jarigen in 2015 komen de cijfers overeen met die van de 65-jarigen in 2013. 

Grafiek: Het gebruik van benzodiazepines neemt sinds 2012 jaarlijks af