Dure middelen stuwen geneesmiddelenuitgaven

In de rijksbegroting verwacht de overheid dat de uitgaven aan farmaceutische zorg in 2016 met 3,3% zullen stijgen. Op basis van gegevens over de eerste drie kwartalen van dit jaar ziet de SFK dat de uitgaven aan pakketgeneesmiddelen via openbare apotheken in lijn zijn met deze stijging. Hiermee zullen de geneesmiddelenuitgaven via openbare apotheken voor heel 2016 uitkomen op € 4407 miljoen.
Dit jaar zal dus waarschijnlijk weinig verschil zitten tussen de begrote en de gerealiseerde uitgaven voor farmaceutische zorg in de eerste lijn. Dit is opmerkelijk omdat de afgelopen jaren werden gekenmerkt door soms forse meevallers. Vanaf 2018 raamt de overheid de groei van de uitgaven op 0%. Daardoor zullen onder druk van de vergrijzing sneller tegenvallers ontstaan.

Dure middelen

Ruim een derde van de verwachte uitgavenstijging in 2016 zal voor rekening komen van twee geneesmiddelengroepen, namelijk de nieuwe middelen bij de behandeling van chronische hepatitis C en de nieuwe antistollingsmiddelen. Met de nieuwe middelen bij hepatitis C – ook wel DAA’s (direct acting antivirals) genoemd – kunnen patiënten interferon-vrij worden behandeld. Vanaf het moment dat deze middelen in het basispakket waren opgenomen, namen de uitgaven snel toe.
Vanaf het tweede kwartaal van 2016 worden iets minder nieuwe patiënten behandeld en nemen de uitgaven in vergelijking met 2015 iets minder sterk toe. Dat geldt niet voor de nieuwe antistollingsmiddelen (DOAC’s, direct werkende orale anticoagulantia). In tegenstelling tot de DAA’s blijven de uitgaven bij de DOAC’s wel sterk stijgen; gemiddeld met zo’n 17% per kwartaal.
Omdat het gebruik van zowel de DAA’s als DOAC’s gepaard gaat met hoge kosten, heeft de overheid geheime prijsafspraken gemaakt met de fabrikanten van deze middelen. Hierdoor zullen de daadwerkelijke uitgaven ten laste van het farmaciebudget waarschijnlijk achteraf toch lager uitvallen.

Wijkapotheek

Omdat de verstrekking van de nieuwe dure geneesmiddelen voor een belangrijk deel via de poliklinische apotheek loopt, zal de gemiddelde wijkapotheek een beperktere stijging van de omzet aan pakketgeneesmiddelen ervaren. Voor een gemiddelde wijkapotheek verwacht de SFK voor 2016 een omzetgroei van slechts 0,7%. Ook het aantal verstrekkingen zal waarschijnlijk maar beperkt groeien. Dat komt met name vanwege een sterke terugloop van het aantal eerste uitgiften met 2,4%. Hierdoor blijft de totale groei beperkt tot 1%. Dit is duidelijk lager dan de groei die op grond van de vergrijzing mag worden verwacht. Dit komt niet alleen door een verschuiving van de eerste uitgiftes naar de poliklinische apotheken, maar waarschijnlijk ook door een terughoudender geneesmiddelengebruik.

Uitgaven farmaceutische zorg in basispakket via openbare apotheken (1= €1 miljoen)

Geneesmiddelenuitgaven nemen in 2016 waarschijnlijk toe met ruim 3%