Opnieuw minder apotheken

Hoewel het totaal aantal openbare apotheken in 2013 met zeven afnam, openden 29 nieuwe apotheken hun deuren. Daartegenover staat dat 36 apotheken definitief dicht gingen. Het aantal apotheken daalde daardoor van 1.981 in 2012 tot 1.974 in 2013. In deze tellingen neemt de SFK uitsluitend apotheken mee met een expliciete publieksfunctie. Opvallend is dat het bij meer dan de helft van de gesloten apotheken om vestigingen gaat die deze eeuw pas zijn geopend. Het is blijkbaar niet gelukt om deze jonge apotheekbedrijven rendabel te krijgen. Onder de gesloten apotheken zitten naar verhouding veel apotheken die horen tot een keten of formule.

Zorgvraag neemt toe

Anders dan bij de sluiting van bedrijven door een afnemende consumptievraag – bijvoorbeeld vanwege de aanhoudende recessie of het toenemende internetshoppen – neemt de vraag naar farmaceutische zorg juist toe. Uitgedrukt in aantal standaarddagdoseringen (DDD) groeide de vraag naar receptgeneesmiddelen vorig jaar met 1,6%. Als het aanbod van openbare apotheken hiermee gelijke tred zou hebben gehouden, zou het aantal apotheken niet zijn gedaald, maar juist met dertig zijn toegenomen. De trend dat het aantal apotheken achterblijft bij de groeiende vraag is al geruime tijd waarneembaar.

Poliklinische apotheken

Bij de 29 nieuw gevestigde apotheken in 2013 zit een naar verhouding groot aantal poliklinische apotheken. Ruim een kwart van de nieuwe vestigingen, acht in totaal, betreft een poliklinische apotheek. Hiermee stijgt hun aantal van 66 naar 74. Deze openbare apotheken in of op het terrein van een ziekenhuis blijken in veel gevallen een belangrijke rol te spelen bij de verstrekking van duurdere geneesmiddelen die, ook al worden ze thuis gebruikt, vanuit het ziekenhuisbudget moeten worden betaald. Dit geldt voor de TNF-alfaremmers (2012), de orale oncolytica en groeihormonen (2013) en voor de IVF middelen (2014).

Dienstapotheken

In tegenstelling tot de poliklinische apotheken bevinden dienstapotheken – uitsluitend geopend buiten de normale openingstijden van apotheken – zich in zwaar weer. Waar eerder openbare apotheken gezamenlijk de exploitatie van de dienstapotheek op zich namen, kunnen zij dit vanwege hun eigen verslechterde financiële positie niet meer doen. Het aantal dienstapotheken is in 2013 met vier afgenomen en komt nu uit op 41. In het najaar van 2013 presenteerden de Stichting Dienstapotheken Nederland en Zorgverzekeraars Nederland een gezamenlijk voorstel waarbij dienstapotheken, net als huisartsposten, een tarief overeenkomen met de regionaal marktleidende zorgverzekeraar en een tweede verzekeraar. In 2014 moet blijken of dit voorstel een einde maakt aan de reeks sluitingen van dienstapotheken.

Figuur 1: Ontwikkeling van het aantal openbare apotheken 2004-2013

Het aantal openbare apotheken is terug op het niveau van 2009