Vier miljoen keer corticosteroïden voor de huid

Het totaal aantal verstrekkingen van receptplichtige, vergoedbare dermatica* bedraagt al enige jaren zo’n 6,5 miljoen. Ook de verstrekkingencijfers van de onderliggende geneesmiddelgroepen vertonen de afgelopen jaren weinig variatie. Dat geldt zeker voor de bijna vier miljoen verstrekkingen van crèmes, zalven en andere smeersels die een corticosteroïde bevatten. In drie miljoen gevallen gaat het om enkelvoudige preparaten met een corticosteroïde. De rest betreft combinaties van een corticosteroïde met een andere werkzame stof. Dat zijn vooral het antischimmelmiddel miconazol en het psoriasismiddel calcipotriol. Daarnaast komen ook combinaties voor met antibacteriële middelen en met middelen die de doordringbaarheid van de huid voor corticosteroïden bevorderen, zoals ureum en salicylzuur.

Enkelvoudig

Corticosteroïden werken ontstekingsremmend en worden vooral bij eczeem toegepast. Op basis van de werkzaamheid zijn ze onderverdeeld in vier klassen. Hydrocortisonacetaat, de enige vertegenwoordiger van de zwak werkzame corticosteroïden (klasse 1) is vorig jaar bijna 600.000 keer verstrekt als een enkelvoudig huidpreparaat. Daarmee is het niet het meest verstrekte enkelvoudige corticosteroïde. Die eer is met 800.000 verstrekkingen voor triamcinolonacetonide, een matig sterk werkzame corticosteroïde (klasse 2). Tot deze klasse behoort ook hydrocortisonbutyraat, dat jaarlijks goed is voor ongeveer 200.000 afleveringen. Sterk werkzaam (klasse 3) zijn onder meer betamethason, mometason en fluticason, die gedrieën goed zijn voor 800.000 voorschriften, waarvan betamethason ongeveer de helft voor zijn rekening neemt. Clobetasol, 370.000 verstrekkingen, is de enige zeer sterk werkzame corticosteroïde (klasse 4).

Gecombineerd

Naast de 600.000 keer dat hydrocortisonacetaat als enkelvoudig corticosteroïde is verstrekt, is het ook 700.000 keer in combinatie met het antischimmelmiddel miconazol door apothekers afgeleverd. Het is daarmee het meest verstrekte combinatiegeneesmiddel voor de huid. Bij deze combinatie staat echter niet de werking van hydrocortisonacetaat voorop, maar de antimycotische werking van miconazol. De toevoeging van hydrocortisonacetaat heeft als doel om de jeuk tegen te gaan waarmee schimmelinfecties van de huid vaak gepaard gaan. Voor de combinatie van het psoriasismiddel calcipotriol en de corticosteroïde betamethason (Dovobet) geldt, als één van de weinige dermatica, dat het aantal verstrekkingen in de afgelopen jaren is gestegen. De oorzaak hiervan ligt niet zozeer aan een toename van het voorschrijven van geneesmiddelen bij psoriasis, maar aan het terugtrekken van de markt door de fabrikant van producten met alleen calcipotriol. Het aantal verstrekkingen van de combinatie calcipotriol en betamethason maakte in de afgelopen vier jaar een stijging door van 80.000 in 2009 naar bijna 150.000 in 2012. In diezelfde periode nam het aantal verstrekkingen van producten met alleen calcipotriol af van 60.000 in 2009 naar praktisch nul in 2012.

Huidinfecties

Naast de al genoemde combinatie van het antimycoticum miconazol met hydrocortison worden antischimmelmiddelen ook 650.000 keer per jaar als enkelvoudig dermaticum verstrekt. Hiervan neemt ketoconazol (Nizoral) er 475.000 voor zijn rekening. Dat aantal is nog niet zo groot als dat van het antibioticum fusidinezuur (Fucidin), dat met 660.000 verstrekkingen het op twee na meest verstrekte dermaticum is.

Tabel 1: Aantal verstrekkingen in 2012 van huidpreparaten op ATC3-niveau*

*) De cijfers hebben alleen betrekking op de in de G-Standaard opgenomen producten en niet op de apotheekbereidingen op basis van bestanddelen.

Enkelvoudige corticosteroïden vormen veruit de meest verstrekte groep binnen de dermatica