Salbutamol telt veruit meeste gebruikers

Salbutamol (Ventolin) is een belangrijke vertegenwoordiger van de luchtwegverwijders van het type β₂-sympathicomimeticum (ook wel β₂-mimeticum genoemd). Het stimuleert de ontspanning van het gladde spierweefsel in de bronchiën, waardoor er meer ruimte ontstaat en het inademen gemakkelijker gaat. Ook luchtwegverwijders van het type parasympaticolytica, waarvan tiotropium (Spiriva) een belangrijke vertegenwoordiger is, werken op de gladde spieren van de longen. Deze middelen bevorderen de luchtwegverwijding door het samentrekken van de bronchiën te remmen.

Corticosteroïden, die ontstekingsremmend werken, maken de longen minder gevoelig voor stimuli die bronchusvernauwing tot gevolg hebben. Het blijkt dat corticosteroïden bijdragen aan de werking van β₂-mimetica doordat ze de naar verloop van tijd afnemende gevoeligheid van de longen voor deze middelen tegengaan of zelfs herstellen. Er zijn dan ook vaste combinaties van corticosteroïden met β₂-mimetica beschikbaar.

Geneesmiddelen bij astma en COPD worden vrijwel allemaal lokaal toegepast in de longen door middel van een inhalatietherapie. Deze toedieningsweg voorkomt de ernstige bijwerkingen die alle genoemde middelen hebben als ze oraal worden toegediend.

Gebruikers

Het aantal mensen aan wie Nederlandse apotheken vorig jaar een geneesmiddel verstrekten dat wordt gebruikt bij astma/COPD, ligt 120.000 hoger dan vijf jaar geleden. Binnen die groep geneesmiddelen is salbutamol koploper, met 850.000 gebruikers in 2012. Ook dat aantal was meer dan in 2007. Het verschil komt hierbij uit op 100.000 gebruikers. De vaste combinatie van het langwerkende β₂-sympaticomimeticum salmeterol met het corticosteroïde fluticason (Seretide) werd vorig jaar gebruikt door zo’n kwart van de astma/COPD-patiënten. Hat absolute aantal, 400.000, is vrijwel gelijk aan dat in 2007. Van een andere combinatie van een langwerkend β₂-sympaticomimeticum met een corticosteroïde, formoterol en budesonide (Symbicort), ligt het aantal gebruikers in 2012 juist zo’n 90.000 hoger dan vijf jaar geleden. Ook tiotropium (Spiriva) laat een vrijwel gelijke toename van het aantal gebruikers zien. In totaal gebruikten 270.000 mensen dat middel in 2012.

Geneesmiddelkosten

De materiaalkosten (gebaseerd op de apotheekinkoopprijs) van de geneesmiddelen bij astma/COPD bedroegen vorig jaar € 390 miljoen. Dat is ongeveer 10% meer dan in 2007. Deze stijging houdt daarmee gelijke tred met de toename van het aantal gebruikers. Daling van de uitgaven die in andere geneesmiddelgroepen sinds de invoering van het preferentiebeleid gebruikelijk is, gaat aan de groep geneesmiddelen bij astma/COPD voorbij. Van de drie middelen die samen ruim 70% van de geneesmiddelkosten in deze groep voor hun rekening nemen, zijn geen generieke producten beschikbaar. Salbutamol kent binnen deze groep naar verhouding wel lage kosten. Waar het middel verantwoordelijk is voor ongeveer een kwart van de verstrekkingen, komt maar 2,5% van de materiaalkosten op het conto van dit middel.

Montelukast

In de groep middelen bij astma/COPD is montelukast (Singulair) één van de weinige geneesmiddelen die werkzaam is via inname door de mond. Montelukast blokkeert de effecten van leukotriënen, die ontstekingen en vernauwing van de luchtwegen veroorzaken. Leukotriënen zijn lichaamseigen stoffen, die in de longen vrijkomen als patiënten aan prikkels worden blootgesteld die benauwdheid veroorzaken. Het middel telde vorig jaar 65.000 gebruikers, ongeveer 5000 meer dan 2007.

tabel 1: Kerncijfers van het gebruik van geneesmiddelen bij astma/COPD in 2012

Salbutamol veel gebruikt, naar verhouding lage kosten.

Het totaalcijfer geeft niet het totaal van de kolom daarboven aan, maar dat van alle middelen in de groep. De percentages in de kolom achter het aantal gebruikers tellen op tot boven de 100% omdat sommige mensen meerdere geneesmiddelen gebruiken.