Omeprazol koploper af

In 2012 verstrekten openbare apotheken 219 miljoen keer een geneesmiddel dat voor vergoeding door de zorgverzekeraar in aanmerking kwam. Dat is een stijging van 5,2% ten opzichte van een jaar eerder. Uitgedrukt in standaarddagdoseringen (DDD), een relevantere maat voor het geneesmiddelengebruik sinds de invoering van de gedifferentieerde tariefstructuur, is het volume in 2012 met slechts 1,9% gestegen.

Wisseling aan de top

Bètablokker metoprolol is met acht miljoen verstrekkingen terug aan kop van de ranglijst van meest verstrekte middelen die zijn opgenomen in het basispakket. Apothekers verstrekten het middel 11% vaker dan in 2011, de daarbij horende volumestijging in DDD’s bedroeg 1%. Metoprolol heeft die eerste plaats slechts één jaar moeten afstaan aan maagbeschermer omeprazol. Het aantal verstrekkingen van omeprazol daalde in 2012 met 12% tot 6,4 miljoen, waardoor dit middel terugzakte naar de vierde plaats. Deze daling is vooral het gevolg van de beperking van de vergoedingsvoorwaarden die vanaf 1 januari 2012 voor maagzuurremmers gelden. Met ingang van die datum beperkte de minister de aanspraak op maagbeschermers tot personen die langdurig op het gebruik van deze middelen zijn aangewezen. Bovendien komt volgens de regelgeving het eerste recept altijd voor rekening van de gebruiker. Naast de 6,4 miljoen verstrekkingen aan omeprazol die de apothekers bij de zorgverzekeraar in rekening brachten, betaalden gebruikers 1,2 miljoen keer de verstrekking zelf. Beide aantallen bij elkaar opgeteld zou omeprazol op de tweede plaats van de ranglijst hebben gebracht. De SFK heeft geen inzicht in welke mate patiënten vanwege de kosten afzagen van het gebruik van een maagbeschermer, ook al zou die volgens de richtlijnen geïndiceerd zijn. Opvallend is dat maagbeschermer pantoprazol, ook in de top 10, ondanks de eveneens voor dit middel geldende vergoedingsbeperking, een stijging van het aantal afleveringen kent van 5%. Hierin zijn de ruim 400.000 verstrekkingen die de gebruikers zelf hebben betaald, niet meegenomen. Anders zou de stijging zelfs 15% hebben bedragen.
De volgorde van de eerste negen geneesmiddelen die de lijst van meest verstrekte geneesmiddelen in 2012 aanvoeren, is, afgezien van de duikeling van omeprazol, gelijk aan die in 2011. Op de tiende plaats staat dit jaar de combinatie van calcium met vitamine D en/of bisfosfonaten. Afgelopen jaar kwam het aantal verstrekkingen daarvan uit op 3,2 miljoen. Dat is 27% hoger dan in 2011. In DDD’s uitgedrukt lag de stijging met bijna 29% iets hoger. Amlodipine moest ondanks een stijging van het aantal verstrekkingen met 16% afstand doen van zijn tiende plaats. Ver buiten de top 10 valt pijnstiller paracetamol op met een stijging van 42% tot 800.000 verstrekkingen. Het betreft hier een Uitsluitend-op-Recept variant (1000 mg) van het middel, die in tegenstelling tot alle andere presentaties, wel voor vergoeding in aanmerking komt. Dat heeft te maken met de specifieke indicatie, reuma, waarvoor het product is geregistreerd.

Voor eigen rekening

Naast de geneesmiddelen die de zorgverzekeraars vanuit het basispakket vergoedden, verstrekten apothekers vorig jaar ruim twaalf miljoen keer een receptgeneesmiddel dat niet voor vergoeding in aanmerking kwam. Het deel van de benzodiazepines dat gebruikers zelf moesten betalen, bedroeg daarvan ongeveer de helft. De anticonceptiemiddelen voor vrouwen vanaf 21 jaar volgen met ruim tweeënhalf miljoen verstrekkingen. De maagzuurremmers zijn ruim anderhalf miljoen keer door de gebruikers betaald. Bijna 300.000 keer werden geneesmiddelen bij erectiestoornissen verstrekt en tot slot leverden apothekers ongeveer 200.000 keer een middel af uit de groep reizigersprofylaxe.

tabel 1: Top 10 van meest verstrekte geneesmiddelen in het basispakket in 2012 met het aantal standaarddagdoseringen (DDD)

Metoprolol voert lijst na afwezigheid van een jaar weer aan.