Farmaceutische zorg in wijk verankerd

De SFK heeft onderzoek gedaan naar de grootte van het verzorgingsgebied van de Nederlandse apotheken door per bezoeker de afstand te bepalen tussen de postcode van diens woonadres en de postcode van de apotheek. Vanwege privacyrichtlijnen beschikt de SFK niet over de volledige postcode van apotheekbezoekers, maar alleen over de vier cijfers daarvan. Een postcodegebied van vier cijfers komt ruwweg overeen met een wijk. Dat is ook het niveau waarop de SFK de afstand tussen het adres van de apotheekbezoekers en het adres van de apotheek kan bepalen. De afstand tussen adressen in postcodegebieden met verschillende cijfers is daardoor voor de SFK altijd gelijk aan de hemelsbrede afstand tussen de middelpunten van die gebieden. Als beide dezelfde viercijferige postcode hebben is door de SFK geen afstand te bepalen tussen woningen van apotheekbezoekers en de apotheek. Dit is het geval bij bijna 50% van de mensen die in de eerste tien maanden van 2013 een ‘gewone’ wijkapotheek bezochten.

Afstanden

Bij aan elkaar grenzende viercijferige postcodegebieden is wel een afstand te bepalen tussen de middelpunten van die gebieden. We moeten ons daarbij realiseren dat deze theoretische afstand niet de werkelijkheid afstand tussen patiënt en apotheek is. Zo kan in de praktijk de afstand tussen de apotheek en de mensen die vlakbij de apotheek wonen maar net in een ander postcodegebied, veel kleiner zijn dan wij er op basis van het model aan toekennen. Een deel van de mensen waarvan de SFK de afstand tot de apotheek heeft bepaald op tussen één en twee kilometer, zal in werkelijkheid dichterbij, soms zelfs zeer dicht bij de apotheek wonen. We beschouwen de afstand tot twee kilometer dan ook nog als de directe nabijheid van de apotheek.

Verzorgingsgebied

In de eerste tien maanden van dit jaar verstrekte de gemiddelde reguliere openbare apotheek aan ongeveer 7.000 verschillende personen minimaal één keer een geneesmiddel. Bij de gemiddelde dienstapotheek en poliklinische apotheek zijn dat er respectievelijk ongeveer 11.000 en ongeveer 18.000. Het aantal verstrekkingen per patiënt en het aantal keer dat de patiënt de apotheek bezocht, is daarbij buiten beschouwing gelaten. Op basis van het hierboven beschreven model blijkt dat bijna 60% van de apotheekbezoekers op loopafstand van een reguliere apotheek woont. Dat wil zeggen dat ze binnen hetzelfde viercijferige postcodegebied of op een afstand van minder dan een kilometer wonen. Bij poliklinische apotheken is dat maar 9% en bij dienstapotheken zelfs maar 7%. Als we het verzorgingsgebied van een apotheek zien als de afstand waarbinnen 80% van de apotheekbezoekers woont, blijkt die afstand voor de gemiddelde reguliere apotheek ongeveer twee kilometer te zijn. Voor een dienstapotheek is dat volgens deze definitie negen kilometer en van een poliklinische apotheek heeft het verzorgingsgebied een straal van dertien kilometer rond de apotheek.

Huisartsen

Naast de afstand tussen het adres van de patiënt en de bezochte apotheek, onderzocht de SFK ook de afstand tussen reguliere apotheken en huisartsenpraktijken. Hieruit blijkt dat 60% van de apotheken zich bevindt in het postcodegebied met dezelfde vier cijfers en twee letters. In de praktijk komt dat neer op een straatlengte. Vrijwel alle reguliere apotheken zijn gevestigd in een wijk – viercijferig postcodegebied – waarin minimaal ook één huisartsenpraktijk is gevestigd.

Tabel 1: Het cumulatieve aandeel van de apotheekbezoekers dat binnen een bepaalde, hemelsbrede, afstand van de apotheek woont per type apotheek.

Bijna 80% van de patiënten woont in de directe nabijheid van een reguliere apotheek