Triptanenstrijd

Het gebruik van triptanen is al jaren vrijwel stabiel. In de periode van 2006 tot 2012 nam het aantal verstrekte dagdoseringen jaarlijks met 2,5% toe. Daarentegen namen de uitgaven aan deze middelen juist sterk af. In 2006 bedroegen deze nog € 57 miljoen. In 2012 zullen de uitgaven aan triptanen naar verwachting uitkomen op € 37 miljoen. Dit komt vooral door een daling van de prijzen van geneesmiddelen als gevolg van het preferentiebeleid en de wet geneesmiddelenprijzen.

Ruime keuze

Na de introductie van de eerste triptaan in 1991, sumatriptan (Imigran), zijn er in Nederland nog zes verschillende triptanen op de markt verschenen. Sumatriptan is als enige beschikbaar in meerdere toedieningsvormen: tablet, neusspray, injectie en zetpil. De anders zes triptanen zijn uitsluitend beschikbaar als tablet. Binnen de tabletten heeft de voorschrijver dus een ruime keuze. Voor apothekers is deze keuze nog ruimer door het aflopen van het patent voor diverse varianten. Vanaf 2006 zijn er generieke sumatriptan tabletten op de markt en vanaf april 2010 zijn er diverse aanbieders van generieke sumatriptan injecties. In april 2012 verliep het patent van naratriptan (Naramig) en kwam dit middel eveneens generiek beschikbaar.

Kostenverschillen

Triptanen worden het meest gebruikt in de vorm van tabletten. Bijna 9 van de 10 verstrekte  standaarddagdoseringen (DDD) van triptanen betreft een tablet. De geneesmiddelenkosten van de verschillende triptanen lopen hierbij sterk uiteen. Generieke sumatriptan tabletten hebben met gemiddeld € 0,15 per DDD de laagste kosten, terwijl eletriptan tabletten (Relpax) met gemiddeld € 4,33 per DDD het duurst zijn. Dit grote prijsverschil is voor de minister van VWS waarschijnlijk een reden geweest om triptanen als één van de geneesmiddelengroepen op te nemen in haar afspraken met huisartsen en specialisten over doelmatig voorschrijven. Deze afspraken die ook worden gemonitord, zijn gericht op een toename van het aandeel geneesmiddelen waarvoor een generieke variant beschikbaar. Dit aandeel wordt ook wel het aandeel multisource geneesmiddelen genoemd.

Multisource

Toen in 2006 de generieke varianten van sumatriptan tabletten in de handel beschikbaar kwamen bedroeg het marktaandeel van sumatriptan onder de tabletten - en daarmee dus ook het multisource aandeel - 57%. Hierbinnen is ook het spécialité van sumatriptan (Imigran) meegenomen, dat toen uitsluitend in zogenoemde FTAB-vorm op de markt was en waarvan officieel geen generieke variant beschikbaar was. In januari 2005 haalde de fabrikant de gewone tabletten van de markt en levert sindsdien deze nieuwere vorm. Mede door de opkomst van het preferentiebeleid heeft deze introductie de fabrikant in Nederland weinig geholpen om het marktaandeel te behouden. Binnen het preferentiebeleid worden alle tabletvorm van sumatriptan op een hoop gegooid. Inmiddels leveren apothekers bij de verstrekking van sumatriptan tabletten in 88% van de gevallen een generiek product af.

Het aandeel multisource is vanaf 2006 steeds een beetje afgenomen. Van de eerder genoemde 57% in 2006 tot 52% in 2011. Op dit moment ligt het aandeel multisource met 56% weer bijna op het niveau van 2006, maar dat komt alleen doordat naratriptan vanwege patentverloop tot de groep multisource geneesmiddelen is toegetreden en dus niet door een toename van de voorkeur voor multisource geneesmiddelen. Als deze ontwikkeling zich doorzet worden de afspraken met de minister gehaald door patentverloop en niet door doelmatig voorschrijven. Voorschrijfcijfers van specialisten en huisartsen vertonen een vergelijkbare tendens. Het aandeel van triptanen die nu singlesource zijn, is bij huisartsen toegenomen van 38% in 2006 tot 44% in eind 2012. Bij specialisten nam het sterker toe, namelijk van 45% tot 58%. Voorschrijvers geven steeds vaker de voorkeur aan frovatriptan (Fromirex) en eletriptan. Rizatriptan (Maxalt) blijft met een aandeel van 27% de nummer twee na sumatriptan.

figuur 1: De huidige singlesource triptanen winnen ondanks doelmatigheidsafspraken langzaam terrein

Aandeel in DDD’s van triptanen in tabletvorm naar werkzame stof, 2006-2012 (ss = singlesource, ms = multisource per december 2012).

* exclusief december