Tariefinkomsten apotheken in 2012 gedaald

Tot en met 2011 stelde de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in opdracht van de overheid de tarieven voor de terhandstelling van receptplichtige geneesmiddelen vast. Vanaf 2012 heeft de overheid daar de handen vanaf getrokken en de hoogte van de tarieven aan de markt overgelaten. Apothekers waren voor de tarieven voor de terhandstelling van receptplichtige geneesmiddelen uit het basispakket vanaf dat moment afhankelijk van onderhandelingen met zorgverzekeraars. De uit deze tarieven voortkomende omzet is veruit de belangrijkste bron voor de inkomsten van openbare apotheken. De in 2012 geconstateerde daling van 1,4% voor de gemiddelde apotheek heeft, afgezet tegen een toename van de kosten, een grote impact op het bedrijfsresultaat.

Oude prestaties

Ondanks het loslaten van de tarieven heeft de overheid wel de gedifferentieerde tariefstructuur in stand gelaten, die vanaf medio 2008 van kracht was. De prestaties die de apotheken in rekening mogen brengen voor de terhandstelling van receptplichtige geneesmiddelen zijn per 2012 opnieuw omschreven, maar de naamgeving is niet gewijzigd. Centraal staan de prestaties voor de standaardterhandstelling en voor de terhandstelling van geneesmiddelen in een weekdoseersysteem. Daarnaast gelden aanvullende prestaties voor eerste uitgiften, voor terhandstelling in de avond en nacht of op zondag en voor (bijzondere) bereidingen.

Nieuwe prestaties

Naast de prestaties voor terhandstelling zijn er per 2012 ook nieuwe prestaties tot het basispakket toegelaten. Het gaat hierbij om: het geven van een instructie voor de werking van een hulpmiddel dat nodig is voor de toepassing van een receptplichtig geneesmiddel, het met een patiënt bespreken van de beoordeling van chronisch geneesmiddelengebruik en het verzorgen van de farmaceutische begeleiding bij opname in of ontslag uit het ziekenhuis of bij polikliniekbezoek. Verzekeraars hebben deze farmaceutische begeleiding rond ziekenhuisbezoek overigens niet of nauwelijks gecontracteerd. Om de vaststelling van tarieven voor de gecontracteerde nieuwe prestaties nog even voor zich uit te schuiven, hanteerden verzekeraars voor de meeste hulpmiddelinstructies en medicatiebeoordelingen een nultarief. Apotheken moesten de prestaties wel declareren, maar de bekostiging van deze prestaties maakte onderdeel uit van de tarieven voor het verstrekken van receptgeneesmiddelen.

Budgettair neutraal

Voor veel verzekeraars was een budgettair neutrale overgang van de tariefinkomsten van apotheken een uitgangspunt dat prominent terugkwam in de contracten. Verzekeraars verlaagden daartoe de tarieven zodanig dat de verwachte groei van het geneesmiddelengebruik voor gelijkblijvende tariefinkomsten zouden zorgen. Vanuit het perspectief van de verzekeraar pakt dit nog wel budgettair neutraal uit voor de tariefuitgaven, maar voor apotheken is zo’n benadering verre van kostenneutraal. Gelijkblijvende tariefinkomsten bij een hoger geneesmiddelengebruik gaan immers gepaard met hogere kosten, alleen al vanwege de inzet van meer personeel. Daarnaast moet ook dekking gevonden worden voor andere (jaarlijkse) kostenstijgingen. In de praktijk bleef de groei van het geneesmiddelengebruik achter bij de verwachting. Uitgedrukt in standaarddagdoseringen (DDD’s) bedroeg de groei 2,3%. Weliswaar nam het aantal verstrekkingen sterker toe, maar dit bleek onvoldoende om de daling van de tariefbedragen te compenseren. De resultante was een daling met gemiddeld 1,4%. Dit komt neer op een bedrag van € 8.000 per apotheek. Er zijn daarbij grote verschillen tussen apotheken. Bij slechts 10% van de apotheken blijken de tariefinkomsten in 2012 nagenoeg gelijk aan die in 2011. Voor 58% van de apotheken geldt een terugval van de tariefinkomsten, die kan oplopen tot 15%. Voor 32% van de apotheken namen de tariefinkomsten toe.

figuur 1: Aantal apotheken in procenten naar de procentuele mutatie van de tariefinkomsten 2012/2011

Bij het merendeel van de apotheken daalden de tariefinkomsten in 2012.