Kwart pilgebruiksters loopt meer risico

Recent is in Frankrijk grote commotie ontstaan over de anticonceptiepil. Een Franse vrouw van 25 jaar heeft een herseninfarct gekregen die volgens haar arts is toe te schrijven aan het gebruik van haar anticonceptiepil: een combinatiepil van de derde generatie. Die zou hebben geleid tot een herseninfarct en daarop volgende blijvende fysieke schade. Na nog dertig meldingen van gezondheidsschade door gebruik van derde- en vierde generatie anticonceptiepillen heeft de Franse minister van Volksgezondheid besloten de vergoeding van deze middelen te beëindigen. Ook in de Verenigde Staten lopen rechtszaken van vrouwen die gezondheidsschade claimen door gebruik van derde- en vierdegeneratiepillen.

Risico’s

Het is al jaren bekend dat het gebruik van anticonceptiepillen die bestaan uit een combinatie van een oestrogeen en een progestageen gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, zoals een verhoogde kans op trombose en longembolie. Deze risico’s zijn niet bij alle soorten pillen gelijk. Combinatiepillen die het progestageen desogestrel of gestodeen bevatten, derdegeneratiepillen, verhogen de kans op trombose sterker dan combinatiepillen van de tweede generatie. Deze bevatten het progestageen levonorgestrel. De EMEA, het Europees agentschap voor de beoordeling van geneesmiddelen, heeft de lidstaten al in 2001 gewezen op dit verhoogde risico, dat zich met name in het eerste jaar van gebruik voordoet.

Combinatiepillen van de tweede generatie staan om die reden dan ook als eerstekeusmiddel in de richtlijnen van huisartsen en gynaecologen. Vierdegeneratiepillen bevatten het progestageen drosperinon of dienogest en hebben een verhoogd risico dat vergelijkbaar is met pillen van de derde generatie, zo blijkt uit onderzoek.

Half miljoen vrouwen

In Nederland gebruiken zo’n 2 miljoen vrouwen een anticonceptiepil op basis van een combinatie van een oestrogeen en een progestageen. Aan bijna driekwart van hen verstrekt de apotheek een tweede-generatiepil, waarvan Microgynon 30 en haar generieke varianten de meest gebruikte zijn. Een kwart van de pilgebruiksters, 500.000 vrouwen, slikt combinatiepillen van de derde of vierde generatie. De meest gebruikte pil van de derde generatie is Marvelon of generieke varianten hiervan. Nederlandse apotheken verstrekten deze pil in 2012 195.000 keer. Nuvaring volgt met 167.000 verstrekkingen.

De populairste pil van de vierde generatie is Yasmin met 216.000 voorschriften. Vierdegeneratiepillen zijn een stuk duurder dan pillen van eerdere generaties. Omdat anticonceptiepillen in Nederland alleen voor vrouwen tot en met 20 jaar uit de basisverzekering worden vergoed, moeten vrouwen vanaf 21 jaar de kosten voor de anticonceptiepil in principe zelf betalen. Gemiddeld kosten de vierdegeneratiepillen de gebruiksters € 115 per jaar. Dat is ongeveer vier keer zoveel als een pil van de tweede generatie. Overigens moeten gebruiksters van 20 jaar en jonger, ondanks de vergoeding uit de basisverzekering, voor de vierdegeneratiepil gemiddeld € 15 per jaar aan eigen bijdrage betalen.

Jonge starters

Het aandeel van de pilgebruiksters dat een derde- of vierdegeneratiepil slikt, neemt langzaam maar gestaag af. Vrouwen die de meer risicovolle derde- en vierdegeneratiepillen slikken, zijn overwegend dertigers en veertigers. Acht jaar geleden nam 39% van de pilgebruiksters van 30 jaar zo’n pil. In 2012 waren die vrouwen 38 jaar oud en is dat percentage afgenomen tot 31%. Omdat pilgebruiksters nogal merktrouw zijn, zal het aantal starters in sterke mate bepalen hoe de toekomstige markt eruit ziet. Uit cijfers van de SFK blijkt dat 14% van de jonge vrouwen tot 25 jaar met een derde- of vierdegeneratiepil start.

figuur 1: Het percentage pilgebruiksters per leeftijdsjaar dat een derde- of vierdegeneratiepil gebruikt in 2004, 2008 en 2012

Het aandeel gebruiksters van een pil met een hoger risico neemt in de loop der tijd af.