Desloratadine aan kop bij antihistaminica

Antihistaminica gaan de werking van histamine tegen. Histamine komt in het lichaam vrij bij een allergische reactie en veroorzaakt jeuk, roodheid en zwelling. Dit is onder ander het geval bij hooikoorts. Antihistaminica worden vooral oraal toegepast. Van deze groep, de antihistaminica voor systemisch gebruik (ATC=R06A), verstrekten apotheken vorig jaar 3,6 miljoen keer een middel dat tot het basispakket behoort. In de vorm van een neusspray (R01AC) leverden apotheken vorig jaar bijna 160.000 keer een antihistamincum af. Levocabastine (Livocab) nam daarvan het merendeel voor zijn rekening: 99.000. Ook van de antihistaminica in oogdruppels (S01GX) was het aantal verstrekkingen van levocabastine vorig jaar het hoogst: 294.000 op een totaal van 530.000. Antihistaminica voor neus en oog werden in 2012 ongeveer 10% minder gebruikt dan in 2011. Dit bevestigt dat 2012 een mild hooikoortsjaar was (www.natuurbericht.nl).

Systemische antihistaminica

Het aantal verstrekkingen van het systemisch werkende antihistaminicum desloratadine (Aerius) bedroeg in 2012 met 1,2 miljoen 2,7 keer het aantal in 2003. Dit komt neer op een gemiddelde stijging van 11,8% per jaar. Voor nummer twee op de lijst, levocetitrizine (Xyzal), was de toename nog sterker. Van dat middel lag het aantal verstrekkingen in 2012 (900.000) 3,7 keer zo hoog als dat in 2003. Een pakketmaatregel in 2004 is deels de oorzaak van de sterke stijging van deze middelen in de periode 2003-2012. Vanaf 2004 staakte de overheid namelijk de vergoeding van alle niet-receptplichtige geneesmiddelen. Cetirizine (Zyrtec) is een niet-receptplichtig antihistaminicum en werd in 2003 nog 600.000 keer verstrekt. Door de pakketmaatregel daalde de omzet drastisch ten gunste van levocetirizine dat wel receptplichtig is. Cetirizine en levocetirizine,
dat een stereo-isomeer is van het racemisch mengsel cetirizine, zijn in feite dezelfde werkzame stoffen, die ook door dezelfde fabrikant in de handel zijn gebracht. Het jaar daarop draaide de overheid de maatregel weer gedeeltelijk terug voor onder andere de niet-receptplichtige antihistaminica, laxantia en geneesmiddelen bij diarree. Sindsdien komen ze wel weer voor vergoeding in aanmerking, maar uitsluitend als iemand daarop langdurig is aangewezen. Desondanks bereikte cetirizine tot op heden niet meer hetzelfde aantal verstrekkingen als in 2003. Voor desloratidine en loratadine (Claritine) geldt vrijwel hetzelfde verhaal. Desloratadine is een stereo-isomeer van loratadine. Ook loratadine, 110.000 verstrekkingen in 2012, bereikte na 2004 nooit meer de afzet van 2003.

Neus

Naast lokaal werkende antihistaminica worden bij allergische klachten in de neus voornamelijk ontstekingsremmers van het corticosteroïde-type (R01AD) toegepast: 2,5 miljoen verstrekkingen in 2012. Fluticason (Flixonase) en Nometason (Nasonex) nemen ieder ongeveer een derde voor hun rekening. Corticosteroïden in de neus worden overigens ook gebruikt bij niet seizoensgebonden ontstekingsreacties.Voor ontzwelling van het neusslijmvlies is xylometazoline, dat niet in het basispakket is opgenomen, het meest toegepaste geneesmiddel. Omdat dit middel, onder andere onder de naam Otrivin, ook via de drogist verkrijgbaar is, ontbreekt het de SFK aan volledige omzetcijfers. In de apotheken alleen al is het middel in 2012 meer dan 1,2 miljoen keer over de balie gegaan.

Allergenen

Desensibilisatietherapieën worden toegepast om uiteindelijk allergische reacties te voorkomen. Hierbij wordt het menselijk lichaam blootgesteld aan allergenen (allergie veroorzakende stoffen) in sterk verlaagde concentraties. Deze therapie staat al jaren ter discussie, vooral omdat voor deze middelen geen registratieplichtplicht gold. Inmiddels betreft bijna de helft van het aantal verstrekkingen een geregistreerd product. Het aantal verstrekkingen in 2012 bedroeg 93.000. Dat is 7000 minder dan in het jaar daarvoor. Het aantal verstrekkingen daalt sinds 2008, toen de allergenen met 118.000 verstrekkingen het vaakst zijn afgeleverd.

figuur 1: Ontwikkeling van het aantal verstrekkingen van vier antihistaminica door de jaren heen. Desloratadine en levocetirizine zijn receptplichtig, cetirizine en loratadine niet.

Cetirizine en loratadine zijn de uitsluiting uit het pakket in 2004 nooit te boven gekomen.