Levering preferente middelen blijft probleem

Sinds 2003 mogen zorgverzekeraars via een preferentiebeleid de aanspraak van verzekerden beperken tot één geneesmiddel per werkzame stof. Tot dan toe hadden verzekerden recht op alle geneesmiddelvarianten die in het Geneesmiddelvergoedingssysteem (GVS) waren opgenomen. De beperking van de aanspraak is niet van toepassing als de behandeling met een preferent middel medisch niet verantwoord is (medische noodzaak). Voor het aanwijzen van preferente geneesmiddelen hanteren verzekeraars twee methoden. Een deel van de verzekeraars wijst preferente middelen aan op basis van de (laagste) prijs in een openbare prijslijst. Deze systematiek heeft vanaf juni 2008 gezorgd voor scherpe dalingen van de prijzen van geneesmiddelen waarvan generieke varianten beschikbaar zijn. Andere verzekeraars wijzen een preferent geneesmiddel aan op basis van een onderhandse aanbesteding en ontvangen achteraf een korting van de producent van het aangewezen middel. Hierdoor kan het preferente middel ook een duurder merkgeneesmiddel zijn.

Monitor

Preferente geneesmiddelen worden doorgaans aangewezen voor een bepaalde periode die in de aanbestedingsvoorwaarden is opgenomen. Hoewel in de aanbestedingsafspraken tussen zorgverzekeraars en leveranciers is opgenomen dat het preferente geneesmiddel gedurende de overeengekomen periode beschikbaar moet zijn, zijn er toch regelmatig problemen met de levering van die middelen. Voor niet beschikbare preferente geneesmiddelen moeten apothekers op zoek naar een alternatieve leverancier of een alternatief geneesmiddel. Dit geeft logistieke en administratieve rompslomp voor de apotheek, inclusief declaratieperikelen achteraf. Ook zijn er natuurlijk gevolgen voor patiënten. Zij moeten vaker van geneesmiddel wisselen of er langer op wachten.
Om de leveringsproblemen te kunnen kwantificeren ontvangt de SFK sinds enige tijd wekelijks een overzicht van groothandels met per verzekeraar alle aangewezen geneesmiddelen die in die betreffende week niet leverbaar waren. Aan de hand van deze gegevens en de verstrekkingsgegevens van openbare apotheken bepaalt de SFK in welke mate apotheken hinder ondervinden van deze leveringsproblemen. Vanaf heden publiceert de SFK de monitor preferentiebeleid wekelijks op haar website. Leveringsproblemen van preferente geneesmiddelen doen zich niet altijd tegelijkertijd bij alle groothandels voor. De SFK houdt daarom bij de monitor rekening met de marktaandelen van de groothandels waarbij de beschikbaarheidsproblemen zich voordoen. Bij de monitor wordt ook rekening gehouden met het feit dat apothekers bij Achmea ofwel een contract op basis van een preferentiebeleid, ofwel het IDEA-contract (vaste prijs per pakje) zijn aangegaan. De monitor is bedoeld om inzicht te geven in de problemen die apothekers ervaren bij de verkrijgbaarheid van preferente geneesmiddelen. Deze monitor geeft daarmee uitsluitend zicht op de impact van het niet beschikbaar zijn van die middelen bij de groothandel en nadrukkelijk niet op die bij de fabrikant van de middelen.

Niet leverbaar

In de periode van week 13 van dit jaar – de week waarover de SFK voor het eerst gegevens van de groothandels heeft ontvangen – tot en met week 34 bleken wekelijks tussen de 120 en de 180 preferent aangewezen artikelen in meer of mindere mate niet leverbaar. Dit heeft zijn weerslag op gemiddeld 200.000 verstrekkingen per week (170.000 tot 220.000). Dit betekent dat een apotheker bij ongeveer 1 op de 20 verstrekkingen op zoek moet gaan naar een alternatief omdat het door de zorgverzekeraar preferent aangewezen geneesmiddel niet leverbaar is. Als de afhandeling gemiddeld 15 minuten extra per keer zou kosten, gaat dat om een verspilling van de zorgcapaciteit van zo’n 60 tot 70 miljoen euro op jaarbasis. De beschikbaarheidproblemen doen zich bij alle grote verzekeraars met preferentiebeleid naar verhouding in vergelijkbare mate voor. In de genoemde periode hadden leveringsproblemen van de door VGZ en Achmea aangewezen metformine 1000 mg tabletten de meeste impact. Gevolgd door de bij de meeste verzekeraars aangewezen perindopril 8 mg tabletten. Bij beide geneesmiddelen zijn de leveringsproblemen nog steeds actueel. Ook de opname van atorvastatine 40 mg tabletten na verloop van het patent zorgde aanvankelijk voor leveringsproblemen.

figuur 1: Aantal verstrekkingen waarvoor preferente geneesmiddelen door leveringsproblemen niet beschikbaar zijn (2012 week 13 t/m week 34)

Wekelijks moeten apothekers bij gemiddeld 200.000 verstrekkingen op zoek naar een alternatief.