Hogere verwerkingsgraad in apotheek

Al ongeveer twee decennia maakt de SFK jaarlijks de verwerkingsgraad bekend. De verwerkingsgraad is het aantal voorschriften dat een fulltime apothekersassistent gemiddeld op jaarbasis verwerkt. Jarenlang werd dit beschouwd als de maat voor de werkdruk in de apotheek. Door ontwikkelingen in de apotheekbranche in de afgelopen jaren is de verwerkingsgraad een steeds minder goede graadmeter voor de werkdruk geworden. Bij die ontwikkelingen moet gedacht worden aan het centraliseren en uitbesteden van werkzaamheden, zoals de magistrale bereiding van geneesmiddelen, het geautomatiseerd op naam van de patiënt verpakken van geneesmiddelen in porties per moment van inname, smart- en central filling. De rekenwijze zoals de SFK die aanhoudt voor de verwerkingsgraad zegt hiermee eerder iets over de arbeidsproductiviteit in de apotheek, die ieder jaar weer  verder toeneemt.

Verwerkingsgraad stijgt

De SFK baseert de verwerkingsgraad op het aantal verstrekkingen van UR-geneesmiddelen en buiten-WMG-geneesmiddelen, die op recept worden voorgeschreven ongeacht of deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. De verstrekking van medische hulpmiddelen zoals diabetestestmaterialen, incontinentiematerialen en verbandmiddelen, maar ook de handverkoop van (niet-) geneesmiddelen worden hierin niet meegenomen. Weekleveringen die sinds de invoering van de gedifferentieerde tariefstructuur medio 2008 als aparte verstrekkingen worden geregistreerd, tellen bij de verwerkingsgraad volledig mee. Sinds een aantal jaren laat de verwerkingsgraad een gestage maar duidelijke groei zien. In 2011 kwam de verwerkingsgraad uit op gemiddeld 22.185 voorschriften per fulltime apothekersassistent, een stijging van 1.585 (7,5%) ten opzichte van 2010. Deze stijging is enerzijds toe te schrijven aan een toename van het geneesmiddelengebruik en anderzijds aan de toename van het aantal weekafleveringen.

Meer assistenten, minder uren

Op 1 januari 2012 waren er volgens opgave van het Pensioenfonds Medewerkers Apotheken (PMA) 16.458 personen werkzaam als apothekersassistent in een openbare apotheek. Dit is een toename van 255 personen (+1,6%), nadat in 2010 het aantal apothekersassistenten met 2,1% afnam. Ondanks de toename van het aantal assistenten is het totaal aantal contracturen in 2011 gelijk gebleven aan dat in 2010. De gemiddelde werkweek is het afgelopen jaar dan ook teruggelopen van 24,3 uur naar 24,1 uur.
Het aantal medewerkers in openbare apotheken dat niet officieel apothekersassistent is, is toegenomen van 6.928 tot 7.270 personen (+4,9%). Ondersteunende medewerkers kunnen ook worden ingezet bij werkzaamheden in de apotheek die de verwerkingsgraad bepalen. De SFK weet niet in welke mate dat gebeurt. Als de verwerkingsgraad wordt uitgedrukt als het aantal voorschriften per fulltime apotheekmedewerker komt die voor 2011 uit op 16.400, dat is 1.000 meer dan in 2010.

Ervaren werkdruk

Openbare apotheken hebben op dit moment te kampen met een sterke financiële en administratieve lastendruk, zo blijkt uit een recent verschenen onderzoeksrapport van de KNMP (Veranderingen in de farmaceutische zorg: de gevolgen in beeld, 14 maart 2012). Dit vertaalt zich ook in een hogere ervaren werkdruk in de apotheek waardoor de farmaceutische patiëntenzorg steeds verder in de knel dreigt te komen.

figuur1: Ontwikkeling verwerkingsgraad in de openbare apotheek 2002-2011

De verwerkingsgraad geeft een indruk van de arbeidsproductiviteit in de apotheek.

* Vanaf juli 2008 tellen weekafleveringen een-op-een mee in de vaststelling van de verwerkingsgraad. Het verschil ten opzichte van de jaren daarvoor wordt uitgedrukt met de oranje delen van de kolommen.