De strijd tegen beginnende kaalslag

Uit de literatuur blijkt dat ongeveer 70% van de mannen en 40% van de vrouwen in meer of mindere mate ermee te maken krijgt: kaalheid. De meest voorkomende vorm van kaalheid is alopecia androgenetica: erfelijke haaruitval veroorzaakt door het lichaamseigen hormoon dihydrotestosteron. Deze vorm van kaalheid komt voornamelijk voor bij mannen en leidt tot de bekende inhammen en een groter wordende kale plek op de kruin. Er zijn een aantal geneesmiddelen beschikbaar die kunnen worden ingezet bij beginnende kaalheid.
Middelen bij kaalheid zijn uitgesloten van vergoeding uit het basispakket.

Finasteride

Het enige geregistreerde geneesmiddel bij kaalheid in Nederland is finasteride in een sterkte van 1 mg per tablet (Propecia). Finasteride behoort tot de anti-androgenen en remt de omzetting van het mannelijk geslachtshormoon testosteron in het meer potente dihydrotestosteron. Het resultaat daarvan is dat er weer haren gaan groeien op kale plaatsen bij mannen. Finasteride is alleen geïndiceerd voor haarverlies bij mannen. Het geneesmiddel heeft pas effect na 3 tot 6 maanden en moet, zo lang als het effect gewenst is, dagelijks worden ingenomen. Als men met het gebruik stopt, zal na enige tijd het haarverlies opnieuw optreden. In 2011 verstrekten de openbare apotheken bijna 29.000 keer finasteride 1 mg. Het gebruik van het middel ligt hiermee al jaren op een zelfde niveau. De uitgaven aan finasteride 1 mg, € 2,6 miljoen, komen in beginsel voor rekening van de 8.600 gebruikers van dit middel. Eén maand gebruik kost gemiddeld € 43. Finasteride 1 mg is alleen op voorschrift van een arts verkrijgbaar.
Finasteride 1 mg is ontwikkeld nadat het middel als tablet met een sterkte van 5 mg (Proscar) haargroei als ‘bijwerking’ bleek te hebben. Proscar wordt, evenals het anti-androgeen dutasteride (Avodart), toegepast bij goedaardige prostaatvergroting. Ook van Adovart is bekend dat het kaalheid tegengaat en mogelijk daarvoor wordt toegepast. Het heeft evenwel (nog) niet geleid tot de registratie van het middel voor toepassing bij alopecia androgenetica.

Minoxidil

Een ander veelgebruikt middel is minoxidil. Minoxidil wordt als haarlotion (Regaine) dagelijks op de hoofdhuid aangebracht. Het middel verhoogt de doorbloeding van de haarpapil, waardoor haartjes beter kunnen groeien. Minoxidil pakt niet de oorzaak van kaalheid aan, maar vertraagt het kaler worden. Stopt de behandeling, dan verdwijnt ook het effect en vallen de haren weer uit. Voor minoxidillotion 2% is geen recept noodzakelijk; het middel kan ook via de kapper of drogist worden betrokken. Indien deze concentratie niet voldoende werkzaam is, is via de apotheek en uitsluitend op recept van een arts, minoxidillotion 5% beschikbaar. Nederlandse apotheken verstrekten in 2011 zo’n 4.300 keer minoxidillotion 5%. Daarnaast verstrekten de apotheken naar schatting 8.600 keer de 2%-variant, al dan niet op recept. Aan beide varianten samen besteden de gebruikers op maandbasis € 52.000 in de apotheken.

Piek bij 31 jaar

Het zijn hoofdzakelijk mannen in de leeftijdsgroep van halverwege de twintig tot halverwege de dertig die gebruik maken van finasteride om kaalheid tegen te gaan. De piek ligt bij mannen van 31 jaar. Op deze leeftijd gebruikt bijna 4 op de 1000 mannen dit middel. Uit onderzoek blijkt dat zo’n 30% van de mannen rond de dertig jaar te maken krijgt met haaruitval. Toch zoekt slechts 1 op de 75 van deze mannen steun bij finasteride 1 mg in hun strijd tegen haaruitval.

figuur 1: Leeftijdsverdeling van mannen die finasteride 1mg gebruikten in 2011, per 1.000 mannen

Het gebruik van finasteride 1 mg tegen kaalheid piekt bij mannen rond 30 jaar.