Geneesmiddelen buiten de basisverzekering

In 2010 verstrekten openbare apotheken 1,1 miljoen keer een receptgeneesmiddel dat geen deel uitmaakt van het wettelijk verzekerd pakket. Hiermee is een omzet gemoeid van € 61,8 miljoen. Dit is vrijwel gelijk aan het bedrag in 2009.

Niet vergoed

Bijna een derde van de uitgaven aan receptplichtige middelen buiten het pakket gaat op aan geneesmiddelen bij erectiestoornissen. Het aantal verstrekkingen daarvan nam in 2010 met bijna 4% toe tot ruim 300.000. Sildenafil (Viagra) is binnen deze groep met 160.000 verstrekkingen nog altijd koploper. Het aantal verstrekkingen is echter vrijwel gelijk aan dat in 2009. Tadalafil (Cialis) en vardenafil (Levitra), met respectievelijk 125.000 en 23.000 voorschriften, zijn verantwoordelijk voor de groei in deze groep.
Geneesmiddelen ter voorkoming van malaria (reizigersprofylaxe) maken een zesde deel uit van de uitgaven van geneesmiddelen waarop geen aanspraak op vergoeding uit de basisverzekering bestaat. Apotheken verstrekten in 2010 deze middelen 158.000 keer. Dit aantal vertoont weer een stijgende lijn na de dalingen in 2008 en 2009 die waarschijnlijk het gevolg waren van de economische crisis. Malarone, een combinatiepreparaat met proguanil en atovaquon, is het vaakst afgeleverd: bijna 127.000 keer. Overigens wordt een deel van deze middelen wel vergoed als mensen eenmaal aan malaria lijden.
Ook geneesmiddelen ter ondersteuning van stoppen met roken kwamen in 2010 niet voor vergoeding uit de basisverzekering in aanmerking. Varenicline (Champix) en bupropion (Zyban) vormden een achtste deel van de totale uitgaven aan receptplichtige middelen buiten het pakket. Samen waren ze in 2010 goed voor bijna 135.000 verstrekkingen; een toename van 11% ten opzichte van 2009. Met ingang van 2011 behoort de begeleiding bij stoppen met roken tot het basispakket van de Zorgverzekeringswet. Dit geldt ook voor bovengenoemde middelen, doch uitsluitend in combinatie met gedragsmatige ondersteuning. In de genoemde cijfers van bupropion zijn die van Wellbutrin niet meegenomen. Wellbutrin bevat ook bupropion. Deze is echter, ook in dezelfde sterkte, geregistreerd als antidepressivum. Wellbutrin wordt wel vergoed. Het aantal afleveringen nam toe van 43.000 in 2009 tot 59.000 in 2010.

Voorwaardelijk vergoed

Naast de geneesmiddelen die niet in het wettelijk verzekerde pakket zijn opgenomen, zijn er ook die voorwaardelijk wel voor vergoeding in aanmerking komen. De middelen en de voorwaarden zijn opgenomen in bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Sinds 2009 staan de slaap– en kalmeringsmiddelen van het benzodiazepine type op deze bijlage 2. Van de 10,9 miljoen keer dat de apotheken ze in 2010 verstrekten, kwam 68% niet voor vergoeding in aanmerking. Daarvoor betaalden de gebruikers gezamenlijk € 54,2 miljoen. Oxazepam en temazepam zijn samen verantwoordelijk voor meer dan de helft van dit bedrag.

Statines

Cholesterolverlagers kwamen al enige jaren alleen voorwaardelijk voor vergoeding in aanmerking, maar met ingang van 2009 zijn de voorwaarden aangescherpt. Vanaf die datum mogen verzekeraars statines uitsluitend vergoeden als de behandeling plaatsvindt overeenkomstig de richtlijnen van de beroepsgroepen. Dit betekent dat een behandeling in de regel met simvastatine of pravastatine moet beginnen. Tot dusver heeft deze wijziging in de voorwaarden wel geleid tot sterke verschuivingen in de marktaandelen van de verschillende statines, maar niet merkbaar tot betalingen door verzekerden zelf.

Tabel 1: Top 5 uitgaven in 2010 in miljoen euro aan receptplichtige geneesmiddelen buiten de basisverzekering (inclusief vergoeding voor apotheekwerkzaamheden)

* Geneesmiddelen met voorwaardelijke vergoeding

De groep benzodiazepines kent de grootste uitgaven buiten de basisverzekering