Meer werk, minder assistenten

De verwerkingsgraad, het aantal voorschriften dat een fulltime apothekersassistent op jaarbasis verwerkt, geeft aan hoe het personeelsbestand zich verhoudt tot de werkdruk in de apotheek. Echter, in de afgelopen jaren zijn diverse andere factoren steeds meer van invloed geworden op de ervaren werkdruk. Het gaat hierbij om factoren als de mate waarin apothekers elektronisch voorbereide recepten van voorschrijvers ontvangen, de wijze waarop avond– en weekenddiensten zijn georganiseerd, het al dan niet voorhanden zijn van robotisering in de apotheek en de mate waarin apotheekbereidingen plaatsvinden. Maar ook actuele ontwikkelingen spelen een rol zoals het gebruikmaken van central filling, de mate waarin andere medewerkers dan apothekersassistenten worden ingezet in de apotheek en het feit dat verzekeraars de uitvoering van steeds meer uiteenlopende verzekeringsregelingen afwentelen op de apotheekpraktijk.

Hoogtepunt

De SFK stelt de verwerkingsgraad vast door uit te gaan van de verstrekte WMG– en Buiten–WMGgeneesmiddelen ongeacht of deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. Medische hulpmiddelen zoals diabetestestmaterialen, incontinentiematerialen en verbandmiddelen, alsmede niet–geneesmiddelen telt de SFK niet mee bij de vaststelling van de verwerkingsgraad. Na invoering van de nieuwe tariefstructuur per 1 juli 2008 tellen uitgiften via een weekdoseersysteem één–op–één mee in de vaststelling van de verwerkingsgraad. In 2010 bedroeg de gemiddelde verwerkingsgraad 20.600 voorschriften per fulltime apothekersassistent. Hiermee ligt de verwerkingsgraad 10% hoger dan in 2009; een nieuw record.

Minder assistenten

Op 1 januari 2011 waren er volgens opgave van het Pensioenfonds Medewerkers Apotheken 16.203 personen werkzaam als apothekersassistent in een openbare apotheek. Voor het eerst sinds jaren neemt het aantal werkzame assistenten af. Ten opzichte van 2009 betreft dit een daling van 345 personen (–2,1%). Ook de gemiddelde werkweek is het afgelopen jaar verder teruggelopen van 24,4 uur naar 24,3 uur. Het aantal ondersteunende medewerkers in openbare apotheken is toegenomen van 6657 tot 6928 personen (+4,1%). Dit compenseert de daling in assistenten goeddeels, waardoor het totaal aantal apotheekmedewerkers in 2010 nagenoeg gelijk is aan dat in 2009. Ondersteunende medewerkers kunnen worden ingezet bij werkzaamheden in de apotheek die de werkdruk, zoals uitgedrukt in de verwerkingsgraad, verlichten. Als we de verwerkingsgraad uitdrukken als het aantal voorschriften per fulltime apotheekmedewerker, komt deze in 2009 uit op 14.300 en in 2010 op 15.400. Hiermee laat de verwerkingsgraad nog steeds een sterke stijging van 8% zien. Deze is toe te schrijven aan de forse groei in geneesmiddelgebruik (+5,5% in DDD’s pakketgeneesmiddelen) en de toename van weekafleveringen.

Minder werk(plezier)

De verlaging van de tarieven die apothekers voor hun dienstverlening in rekening mogen brengen en de uitbreiding van het preferentiebeleid, zullen de financiële druk op apotheken fors vergroten. Onderzoek van de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken waaruit blijkt dat 80% van de apotheken verwacht een gelijke of lagere omzet te genereren, bevestigt deze bevindingen. De financiële krapte noopt apotheken tot bezuinigingen op personeel en activiteiten. Terwijl de vraag naar geneesmiddelen en farmaceutische zorg verder oploopt, blijkt dat de werkgelegenheid afneemt. Daarnaast is de uitstroom van personeel groot en zijn er weinig vacatures. De ervaren hogere werkdruk zorgt ook voor minder tevredenheid met het werk.

Figuur 1: Ontwikkeling van de verwerkingsgraad in de openbare apotheek, 2000-2010

De hogere verwerkingsgraad is het gevolg van stijgend geneesmiddelengebruik en minder assistenten

* Vanaf juli 2008 tellen weekafleveringen één–op–één mee in de vaststelling van de verwerkingsgraad. Het verschil dat dit met zich meebrengt ten opzichte van eerdere jaren, wordt in beeld gebracht met de grijze delen van de kolommen.