Stoppen met roken in pakket vanaf 2011

Met ingang van 1 januari 2011 behoort een programmatische aanpak van stoppen met roken (SMR) tot het basispakket van de zorgverzekeringswet. Het is een geheel nieuwe prestatie, die bestaat uit op gedragsverandering gerichte interventies eventueel aangevuld met farmacotherapeutische ondersteuning. Een SMR–programma met uitsluitend farmacotherapie, dus zonder gedragsmatige ondersteuning, komt niet in aanmerking voor vergoeding. Voor een integraal SMR–programma is uiteindelijk slechts één zorgaanbieder verantwoordelijk, zowel voor het aanbieden van de zorg als voor het declareren bij de zorgverzekeraar. In principe kunnen alle zorgaanbieders SMR–modules aanbieden. Indien een zorgverlener niet alle benodigde zorg zelf kan leveren, moet deze adequate zorgverlening inkopen. De hiermee gepaard gaande kosten verrekent deze als onderlinge dienstverlening.

Receptplichtig of receptvrij

Geneesmiddelen die worden ingezet ten behoeve van stoppen met roken zijn onder te verdelen in receptvrije nicotinevervangingsmiddelen en receptplichtige middelen, zoals bupropion (Zyban®) en varenicline (Champix ®). Momenteel zijn ze geen van alle vergoedbaar vanuit het Geneesmiddel Vergoeding Systeem (GVS). Die situatie verandert niet na 1 januari 2011. De wijze van beschikbaarstelling van deze middelen binnen erkende en volledig vergoedbare SMR–programma’s is anders geregeld.
Voor receptplichtige geneesmiddelen ontvangt de kandidaat–stopper een recept, waarmee hij naar de eigen apotheek gaat. Hij betaalt de kosten van het middel eerst zelf, waarna de zorgaanbieder die het SMR–programma aanbiedt, hem dit bedrag later terugbetaalt. Op deze manier kan de kandidaat–stopper de medicatiebewaking en –begeleiding ook voor de SMR–medicatie overlaten aan zijn vertrouwde apotheker.
Receptvrije nicotinevervangingsmiddelen kan de zorgaanbieder eventueel ook zelf inkopen en aan de kandidaat–stopper geven. Van nortriptyline is bekend dat het ook wordt ingezet bij stoppen met roken. Dit middel is al bijna een halve eeuw op de markt als antidepressivum. Per 1 januari 2011 vervalt de vergoeding van dit geneesmiddel binnen het GVS als het wordt gebruikt bij stoppen met roken. Dit is het gevolg van de algemene aanscherping per die datum van de vergoedingsvoorwaarden van antidepressiva*.

Trends

Het gebruik van het antirookmiddel varenicline dat sinds 2007 op de Nederlandse markt beschikbaar is, blijft stijgen. Het aantal gebruikers komt dit jaar naar verwachting uit op 50.000. Zij ontvingen elk gemiddeld iets meer dan twee voorschriften. Van het niet vergoedbare antirookmiddel bupropion (Zyban) neemt het aantal gebruikers af. Dit jaar zijn dat er naar verwachting niet meer dan 13.000. Dit is ongeveer hetzelfde aantal dat dit jaar het wel vergoedbare antidepressivum Wellbutrin gebruikt. Dit middel bevat ook bupropion in dezelfde sterkte. Op basis van verstrekkingskenmerken komt een voorzichtige schatting van het aantal mensen dat nortriptyline gebruikt als begeleiding bij stoppen met roken in 2010 uit op 7500. Dat is ongeveer 20% van het totaal aantal mensen dat begeleid stopt met roken.
Naar schatting verstrekten Nederlandse apothekers in 2010 ruim 20.000 keer een nicotinevervangingsmiddel in de vorm van een pleister, kauwgom of een smelttablet. Ook drogisten verkopen deze middelen, waardoor onbekend is hoeveel er landelijk zijn verkocht.

figuur 1: Het aantal gebruikers van receptplichtige stoppen–met–roken–medicatie

Het gebruik van varenicline neemt sinds de introductie in 2007 snel toe. De cijfers van 2010 zijn gebaseerd op tot dusver bekende gegevens.

* Recht op vergoeding voor antidepressiva uitsluitend indien voorgeschreven overeenkomstig landelijk erkende richtlijnen of volgens de indicatie waarvoor het is geregistreerd. Het gaat niet om behandeling ten behoeve van stoppen met roken.