Calcium in tien jaar verviervoudigd

De belangrijkste toepassingen van calcium zijn de behandeling en de profylaxe van een calciumtekort. Onder normale omstandigheden treedt een calciumtekort zelden op, maar als de leeftijd vordert, neemt de mate waarin calcium uit het voedsel wordt opgenomen af. Dit is vooral het geval bij vrouwen na de menopauze, waardoor osteoporose bij deze groep op de loer ligt. Als de behoefte aan calcium hoger is dan wat via het voedsel wordt opgenomen, is het nodig om meer calcium te gebruiken. Calciumhoudende geneesmiddelen kunnen dan uitkomst bieden. Voor een goede opname van calcium uit voedsel is vitamine D3 noodzakelijk. Dit maakt de mens onder invloed van zonlicht zelf in de huid aan. Ter bevordering van de opname van calcium zijn ook calciumtabletten beschikbaar die vitamine D3 bevatten.

Kalktabletten

Naar verwachting verstrekken de openbaar apothekers dit jaar aan 400.000 gebruikers in totaal 100 miljoen standaarddagdoseringen (DDD) calcium1. De stijging in dagdoseringen bedraagt 22% ten opzichte van 2009. Uitgedrukt in DDD’s is het gebruik in de afgelopen tien jaar verviervoudigd. In 2000 werden er 25 miljoen DDD’s verstrekt. Deze cijfers hebben allemaal betrekking op verstrekkingen van calcium die worden vergoed uit het wettelijk verzekerd pakket. In 2000 betrof 73% van de hoeveelheid verstrekte calcium een nietreceptplichtige variant. Het uitsluiten van de vergoeding van alle niet–receptplichtige geneesmiddelen in 2004 heeft ertoe geleid dat de gebruikers in hoofdzaak uitweken naar receptplichtige calciumproducten. Hernieuwde opname van een aantal niet–receptplichtige geneesmiddelen in het pakket in 2005, waaronder ook calcium, leidde niet tot het beoogde herstel van het voorschrijfniveau van nietreceptplichtige calciumproducten. Dat is tot op heden nog niet het geval, want anno 2010 is het aandeel daarvan nog altijd minder dan 2,5%. Van de 400.000 gebruikers van calciumhoudende geneesmiddelen, 13% meer dan in 2009, is slechts 20% man. Van het totaal is 75% vrouw en ouder dan 40 jaar.

Combinaties

Uitgedrukt in dagdoseringen betreft 88% van de verstrekte hoeveelheid calcium een combinatie van calcium met vitamine D3. In de bovengenoemde cijfers zijn de calciumproducten die in een combinatieverpakking met een bisfosfonaat worden verstrekt niet opgenomen. Bisfosfonaten, waarvan alendroninezuur (Fosamax) en residroninezuur (Actonel) voorbeelden zijn, remmen de botafbraak onder andere door te verhinderen dat calcium aan het bot wordt onttrokken. Naast de 400.000 gebruikers van calciumhoudende geneesmiddelen zijn er nog 17.000 die een combinatieverpakking met een bisfosfonaat gebruiken. Het ’losse’ gebruik van calcium en bisfosfonaten is meer in trek, want zo’n 40% van de calciumgebruikers blijkt ook nog afzonderlijk een bisfosfonaat te gebruiken. Omgekeerd geldt dat van de bijna 290.000 gebruikers van bisfosfonaten, 55% een ’losse’ combinatie met calcium gebruikt en bijna 7% een vaste combinatie met calcium.

Opvallend

Drie jaar geleden eindigde een bijdrage van de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad [PW 2007;(42)] over bovenstaand thema met de vraag of een vaste combinatie van zowel een bisfosfonaat, calcium en vitamine D3 een gat in de markt was. Zoiets was toen niet beschikbaar. Begin 2010 is in Nederland zo’n combinatie geïntroduceerd onder de naam Bonendro. Het product is echter nog te kort op de markt om te oordelen of het inderdaad dat gat opvult.

figuur 1: Trend in hoeveelheid verstrekte calciumproducten uitgedrukt in DDD’s en kosten (inclusief claw–back, exclusief vergoeding voor werkzaamheden apotheek), met de verwachting voor 2010.

De hoeveelheid verstrekte calcium in DDD’s en de kosten daarvan houden gelijke tred.

* Cijfers over 2010 zijn verwachtingen, gedaan op basis van de eerste drie kwartalen, rekening houdend met de seizoenspatronen van de laatste jaren.