Pil uit pakket: wie betaalt de rekening?

Vlak voor het zomerreces maakte demissionair minister Klink het voornemen bekend dat voor vrouwen van 21 jaar en ouder de anticonceptiva vanaf 2011 niet meer tot het wettelijk verzekerde pakket zullen behoren. Hiermee haalde de minister een oud paard van stal, want eerder werd per 2004 deze maatregel afgekondigd en per 2008 weer ingetrokken. De maatregel treft niet alleen de anticonceptiepil maar ook de Mirenaspiraal, een spiraal die tot 5 jaar kan blijven zitten en gedurende die tijd dagelijks gemiddeld 12 microgram levonorgestrel afgeeft.

Besparing

In 2009 verstrekten de Nederlands apothekers 2,85 miljoen keer een anticonceptivum aan in totaal 1,5 miljoen vrouwen van 21 jaar en ouder. De totale uitgaven die hiermee waren gemoeid, bedroegen € 57 miljoen*. Daarnaast kwam een totaalbedrag van € 7 miljoen* voor rekening van de gebruiksters zelf, omdat op een deel van de anticonceptiepillen een eigen bijdrage van toepassing is in het kader van het Geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). De met de bezuinigingsmaatregel beoogde besparing bedraagt evenwel slechts ongeveer de helft: € 32 miljoen. Dit verschil wordt veroorzaakt door de pilgebruiksters, die weinig tot geen beroep doen op medische zorg.

Gezonde pilgebruiksters

Voor een groep anticonceptivumgebruiksters zal de maatregel geen financiële consequenties hebben, namelijk zij die geen andere medische kosten maken die ten laste van het eigen risico komen, of waarbij die kosten (inclusief de kosten van de anticonceptie) beperkt blijven tot minder dan het maximum van het eigen risico. Ze betalen het anticonceptivum immers al zelf op basis van het verplichte eigen risico. Voor die groep zou het enige verschil kunnen zijn dat ze vanaf 2011 de pil direct bij de apotheek moet afrekenen. Nu vordert de zorgverzekeraar deze kosten achteraf terug. Anders ligt het bij de pilgebruiksters voor wie de kosten van de benodigde medische zorg meer bedragen dan het maximum van het eigen risico. Voor deze groep geldt dat zij de kosten voor de pil wel volledig zelf moet betalen, tenzij deze gebruiksters een beroep kunnen doen op een afgesloten aanvullende verzekering.

Onder het maximale eigen risico

Om een indruk te krijgen in hoeverre de bezuinigingsmaatregel de pilgebruiksters wel of niet treft, moeten we weten welke deel van de pilgebruiksters het maximale bedrag aan eigen risico betaalt. De SFK beschikt niet over die gegevens, daarom beperken wij ons tot de totale geneesmiddelenuitgaven binnen het wettelijke verzekerde pakket per pilgebruikster in 2009. Het blijkt dat in 2009 deze uitgaven voor slechts 22% van de pilgebruiksters meer bedroeg dan het toenmalige maximum van het eigen risico van € 155. Bij deze bespiegeling laten we de Mirenagebruiksters buiten beschouwing omdat de kosten van dat hormoonspiraaltje in de grootteorde van het maximum van het eigen risico uitkomen. Orale anticonceptiva kosten de pilgebruikster naast de eigen GVS-bijdragen gemiddeld zo’n € 40 op jaarbasis. Bijna 50% van de pilgebruiksters had in 2009 minder dan € 60 aan geneesmiddelkosten, waaronder de kosten van het pilgebruik. De beperkte geneesmiddelkosten naast die van de pil duiden er op dat het overgrote deel van de pilgebruiksters het eigen risico niet volmaakt. Een deel zal dat ongetwijfeld wel doen, vanwege medische zorg zonder behandeling met geneesmiddelen. Daarom zal naar verwachting deze bezuinigingsmaatregel aan zeker de helft van de pilgebruiksters voorbij gaan.

figuur 1: Het percentage pilgebruiksters van wie de uitgaven aan pakketgeneesmiddelen (exclusief eigen GVS-bijdragen) in 2009 tussen de genoemde bedragen ligt

Een groot deel van de pilgebruiksters slikt naast de pil geen andere geneesmiddelen.