Medicijngebruik bij zwangerschap

In Nederland geven hoofdzakelijk verloskundigen eerstelijnszorg aan zwangere vrouwen. Gebruikelijk is dat gezonde zwangere vrouwen naar een zelf te kiezen verloskundige gaan. Als de zwangere een van belang zijnde aandoening heeft, neemt de gynaecoloog de verloskundige zorg over. Dit kan zijn als er sprake is van een meerlingzwangerschap, of als er complicaties optreden of bij een eerdere zwangerschap zijn opgetreden. Uit onderzoek van het RIVM in 2005 bleek dat aan het begin van de zwangerschap bijna 80% van alle vrouwen onder controle bij een verloskundige was. Van de zwangeren bij wie de controles waren begonnen bij de verloskundige, werd 38% tijdens de zwangerschap verwezen naar de gynaecoloog.

Registratie zwangerschap

Volgens gegevens van het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL) waren er begin 2008 in ons land 490 verloskundigenpraktijken waarin ruim 2300 verloskundigen werkzaam waren. Het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd, hier gedefinieerd als de leeftijdsgroep 15 tot en met 39 jaar, bedroeg 2,6 miljoen. Op basis van een steekproef van 2000 vrouwen bij wie de code ‘zwangerschap’ is vastgelegd in het apotheekinformatiesysteem, is de SFK nagegaan welke geneesmiddelen aan zwangere vrouwen zijn voorgeschreven.

Geneesmiddelen aan zwangeren

Het meest voorgeschreven geneesmiddel aan zwangere vrouwen is meclozine in combinatie met pyridoxine (Emesafene®). Dit geneesmiddel wordt toegepast bij misselijkheid en braken en omvat 9% van alle voorschriften aan zwangeren. Op de tweede plaats staat miconazol (Gynodaktarin®) met 7% van de voorschriften. Dit middel wordt vaginaal toegepast bij schimmelinfecties. Vlak daarachter nemen ferrofumaraat tabletten tegen bloedarmoede met 6% van de voorschriften de derde positie in. Op de vierde plaats staat amoxicilline, een breed inzetbaar antibioticum bij infecties. Zwangeren zijn extra gevoelig voor urineweginfecties. Hierbij kan amoxicilline worden toegepast, maar ook nitrofurantoïne, dat ook in de top 10 staat. Op plaats vijf staat de bloeddrukverlager methyldopa. Artsen schrijven dit geneesmiddel als eerste keus voor bij hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap, omdat bewezen is dat het veilig is voor de baby.

Verloskundigenvoorschriften

Verloskundigen hebben in Nederland een voorschrijfbevoegdheid voor een beperkt aantal geneesmiddelen. De meest voorgeschreven middelen zijn ijzerpreparaten tegen bloedarmoede. Deze betreffen 60% van alle verstrekkingen op voorschrift van verloskundigen. Op afstand van de ijzerpreparaten staat oxytocine (Syntocinon®), dat goed is voor 5% van de verloskundigenvoorschriften. Oxytocine is een hormoon dat in neussprayvorm wordt gebruikt ter ondersteuning bij de borstvoeding. Ook calciumtabletten, lidocaïne crème (ter verlichting van pijn, jeuk of irritatie van de huid, zoals bij aambeien) en foliumzuur zijn middelen die verloskundigen op recept voorschrijven.

Tabel: middelen tegen misselijkheid en braken, infecties en bloedarmoede worden het meest voorgeschreven tijdens zwangerschap

Top-10 meest voorgeschreven geneesmiddelen aan zwangere vrouwen in 2009.