Ademen met zorg

In 2009 verstrekten de openbare apotheken 7 miljoen keer een receptgeneesmiddel bij astma en COPD voor een bedrag van € 394 miljoen. Dit is 4,0% van het totale aantal verstrekkingen en 8,2% van de totale uitgaven aan receptgeneesmiddelen. De twee belangrijkste soorten geneesmiddelen bij astma en COPD zijn luchtwegverwijders en ontstekingsremmers (corticosteroïden). In 2009 is 3,5 miljoen keer een luchtwegverwijdend middel verstrekt voor in totaal € 140 miljoen, terwijl ontstekingsremmers 1,2 miljoen keer zijn afgeleverd met € 50 miljoen aan uitgaven. Combinatiepreparaten van deze twee soorten middelen zijn 2 miljoen keer verstrekt in de openbare apotheken met € 187 miljoen aan bijbehorende omzet. Bijna de helft van de totale uitgaven aan astma- en COPD-medicatie komt daarmee voor rekening van dergelijke combinatiepreparaten; ten aanzien van de verstrekkingen ligt dit aandeel met iets meer dan een kwart een stuk lager. De uitgaven aan geneesmiddelen die worden toegepast bij astma en COPD vertonen al jaren een sterk opwaartse trend. Deze is sinds 2008 afgezwakt. Namen de uitgaven in 2007 nog met 8% toe, in 2008 en 2009 waren deze toenames slechts respectievelijk 1,7% en 2,7%. In deze periode is de gemiddelde jaarlijkse stijging van het aantal verstrekkingen van dezelfde grootteorde als die van de uitgaven.

Zorgondersteuning

Sinds mei 2010 biedt de SFK de mogelijkheid aan deelnemende apotheken om de zorg aan mensen met astma en COPD vast te leggen in de webrapportage ‘Zorgondersteuning Astma/COPD’. Deze rapportage toont een aantal specifieke aandachtspunten voor patiënten die extra aandacht behoeven, met daarbij een advies waarmee de apotheker gerichte zorg kan bieden. De apotheken die op dit moment gebruikmaken van deze webrapportage verstrekken aan gemiddeld circa duizend patiënten geneesmiddelen voor astma of COPD. Deze apotheken zijn qua aantal verstrekkingen gemiddeld iets groter (+5%) dan een doorsnee apotheek. Voor deze apotheken geldt dat gemiddeld een op de negen patiënten met COPD-klachten twee of meer exacerbaties per jaar heeft, ondanks het gebruik van een inhalatiecorticosteroïde. Aan gemiddeld een op de achttien patiënten van deze apotheken die ouder zijn dan 75 jaar is in de laatste vier maanden een poederinhalator verstrekt, terwijl die bij deze leeftijdsgroep niet wenselijk is.

Kwaliteitsindicatoren

In de Zorgondersteuning Astma/COPD komt ook een aandachtspunt aan de orde dat aansluit bij een kwaliteitsindicator uit de basisset 2009 van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de KNMP. Bij de apotheken die op dit moment deelnemen aan het programma Zorgondersteuning Astma/COPD blijkt dat aan gemiddeld een op de tweehonderdvijftig patiënten die een inhalatiecorticosteroïde gebruiken ook een antimycoticum is verstrekt. Dit duidt erop dat de inhalatietechniek bij die patiënten mogelijk niet optimaal is. Een andere kwaliteitsindicator bij astma en COPD uit de basisset 2009 is gebaseerd op het aandeel van patiënten dat overmatig bronchusverwijders gebruikt zonder gelijktijdig gebruik van inhalatiecorticosteroïden. Patiënten die op basis van deze aandachtspunten voor extra zorg in aanmerking komen, worden niet alleen gesignaleerd in de webrapportage Zorgondersteuning Astma/COPD, maar ook in de SFK webrapportage KISS. Met deze laatste webrapportage kan de individuele apotheek zich spiegelen aan landelijke scores.

Tabel: uitgaven en verstrekkingen van geneesmiddelen bij astma en COPD in 2009

De top-4 geneesmiddelen bij astma en COPD zijn samen goed voor 73% van de totale uitgaven en 65% van de totale verstrekkingen in deze groep.