Voorkeur voor generiek beschikbare statines

Vanaf januari 2009 worden statines uitsluitend uit de basisverzekering vergoed als de verzekerde een verhoogde kans heeft op cardiovasculaire aandoeningen en daardoor is aangewezen op behandeling met statines. Bovendien moet de behandeling plaatsvinden overeenkomstig de richtlijnen van de betrokken beroepsgroepen. In die richtlijnen staat dat de behandeling moet beginnen met simvastatine en pravastatine. De duurdere atorvastatine en rosuvastatine mochten slechts na een zogeheten artsenverklaring door de zorgverzekeraar worden vergoed. De maatregel had niet het beoogde effect omdat voorschrijvers en masse verklaarden dat zij van mening waren dat het uitschrijven van een recept gelijkstond aan een artsenverklaring en in voldoende mate de medische noodzaak van het duurdere middel aantoonde.
In het jaar daarop kondigde de overheid aan voorschrijvers te korten op hun budget als zij niet hun verantwoordelijkheid namen in de beperking van de uitgaven door in plaats van dure (merk)geneesmiddelen ook merkloos beschikbare, goedkopere middelen voor te schrijven. Huisartsen reageerden daarop door te verklaren niet meer de verantwoordelijkheid en de kosten op zich te willen nemen van de herhaalrecepten van (dure) geneesmiddelen, waarvan specialisten de behandeling begonnen. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) kondigde in december 2009 aan dat huisartsen dergelijke herhaalrecepten terug zouden sturen naar de specialist, zodat de kosten in het vervolg ook aan de specialisten werden toegerekend.

Multisource statines

Aan de hand van cholesterolverlagende statines, is de SFK het effect van bovenstaande maatregelen nagegaan. In de periode van juli 2008 tot en met april 2010 is het gebruik van statines met zo’n 19% toegenomen van 36,5 miljoen standaarddagdoseringen (DDD) per maand tot 43,3 miljoen. Het aandeel van de generiek beschikbare (multisource) statines (simvastatine, pravastatine en fluvastatine) bedroeg in juli 2008 ongeveer 50%. In april 2010 is dit aandeel gestegen tot 62%. Het aandeel van de uitsluitend als merkgeneesmiddel beschikbare (singlesource) statines, atorvastatine en rosuvastatine, is niet alleen relatief afgenomen, maar ook absoluut: van 17,9 miljoen DDD’s tot 16,8 miljoen DDD’s.

Eerste uitgiften

Eerste uitgiften van geneesmiddelen geven een indruk van de verschuivingen in het voorschrijfpatroon. Er is hier sprake van een eerste uitgifte indien het betreffende middel in dezelfde sterkte in twaalf maanden voorafgaand aan die verstrekking niet eerder aan de betreffende patiënt is verstrekt. Het aantal eerste uitgiften van statines op basis van specialistenrecepten is over de eerder genoemde periode vrijwel constant; zo rond de 12.000 per maand. In de tweede helft van 2008, vóór de vergoedingsbeperkende maatregel, bedroeg het aandeel multisource daarvan 54%. In januari steeg dat ineens sterk naar 67%, een percentage dat tot april van dit jaar vrijwel onveranderd is.
Bij eerste uitgiften op basis van de huisartsrecepten ligt het aandeel van de multisource statines in de tweede helft van 2008 op 69%. In de eerste maanden van 2009 na de invoering van de vergoedingsmaatregel is dat percentage eerst veel hoger (90%), maar neemt vanaf juni 2009 een waarde aan van ongeveer 76%. De scherpe toename in begin 2009 is niet het gevolg van minder eerste uitgiften van singlesource statines, maar van een toename van het aantal eerste uitgiften multisource. Dit kan erop duiden dat huisartsen actief geweest zijn in het omzetten van gebruikers van singlesource naar multisource statines. Dit effect deed zich in het begin van dit jaar opnieuw voor.

Herhaalrecepten

Het effect van de oproep van de LHV om herhaalrecepten terug te sturen naar de specialist lijkt in deze groep geneesmiddelen vooralsnog beperkt. In december 2009 zijn specialisten verantwoordelijk voor 14,7% van het aantal verstrekte DDD’s aan multisource statines op herhaalrecepten en in april 2010 is dat geleidelijk toegenomen tot 18,6%.

figuur 1: Het aandeel multisource laat in januari 2009 een sterke stijging zien

Aandeel multisource bij eerste uitgiften van statines per soort voorschrijver van juli 2008 tot en met april 2010.