Reuma aan kop in top 10 uitgaven

In 2009 verstrekten openbare apotheken voor € 4789 miljoen aan geneesmiddelen die zijn opgenomen in het wettelijk verzekerde geneesmiddelenpakket. Van deze uitgaven, hetzelfde aandeel als in de jaren ervoor, is 20% toe te schrijven aan de tien geneesmiddelen met de grootste uitgaven.

Nieuwe nummer 1

Cholesterolverlager atorvastatine voert voor het eerst sinds vijf achtereenvolgende jaren niet meer de top 10 aan van geneesmiddelen met de hoogste uitgaven. Atorvastatine kende een omzetafname van 11,6%. De afname van de uitgaven aan atorvastatine is grotendeels het gevolg van zowel een afname in prijs (–6,3%) alsook in afzet (–4,6%). Onduidelijk is wat de invloed is geweest van de overigens mislukte introductie van de nieuwe vergoedingsvoorwaarden voor cholesterolverlagers in januari 2009. Door een uitgaventoename van 37% van de TNFa-remmer adalimumab, toegepast bij reuma, heeft dit middel de eerste plaats overgenomen. De omzet van adalimumab, € 148 miljoen, kent slechts een kleine voorsprong van € 2 miljoen op die van atorvastatine (€ 146 miljoen). Nummer 3 op de lijst is etanercept, het tweede reumamiddel in de top 10, waarvan de uitgaven met 17% toenamen tot € 129 miljoen.

Reumamiddelen

Adalimumab en etanercept behoren tot de TNFa-blokkerende middelen die onder meer worden ingezet bij ernstige vormen van reuma. De uitgaven aan deze reumamiddelen namen in 2009 met € 40 miljoen respectievelijk € 19 miljoen toe. Daarmee zijn het de geneesmiddelen met de hoogste uitgavenstijging in 2009. Deze stijging gaat echter bijna geheel aan de reguliere apotheek voorbij. Zowel adalimumab en etanercept vinden hun weg naar de patiënt via zogenaamde directe of unieke leveringen. Deze selectieve vorm van distributie houdt in dat niet iedere openbare apotheek deze geneesmiddelen levert. Er is slechts één landelijk werkende apotheek die adalimumab levert. Meer dan twee derde van de uitgaven aan etanercept liep in 2009 via één landelijk werkende apotheek. De omzet via de reguliere openbare apotheek van etanercept is in 2009 toegenomen van € 35 miljoen tot € 38,6 miljoen.

Forse uitgavendaling

De omzetdaling van € 19 miljoen van atorvastatine werd overtroffen door maagzuurremmer pantoprazol. Nam de omzet van dit middel in 2008 nog toe met 10%, in 2009 kende het met een afname van € 36 miljoen de grootste daling van de uitgaven van de middelen in de top 10. Ook procentueel is het de grootste daler (–31%). Hierdoor zakt pantoprazol van de derde positie naar de vijfde plaats in de uitgaven top 10. Deze daling is het gevolg van het verlopen van het patent op pantoprazol in mei 2009 en de daarop door preferentiebeleid afgedwongen prijsverlagingen. Een toename van de afzet van dit middel, die uitgedrukt in standaard dagdoseringen (DDD) 11% bedroeg, kon de forse omzetdaling niet verhinderen. Het preferentiebeleid had in 2009 nog een verdere weerslag op de top 10 van geneesmiddelen met de hoogste uitgaven. Verdween daaruit in 2008 de cholesterolverlager simvastatine ten gevolge van een prijsdaling, in 2009 was dit het geval voor maagzuurremmer omeprazol (Losec). Ondanks de afzettoename (+18 procent in DDD) is de omzet van dit middel gedaald met € 17 miljoen. Esomeprazol profiteerde daarvan met een toename van € 70 miljoen.

tabel 1: Top-10 geneesmiddelenuitgaven 2009

De percentages tussen haakjes achter de uitgaven geeft de groei ten opzichte van 2008 weer. Evenals vorig jaar zijn de luchtweggeneesmiddelen goed vertegenwoordigd in de Top 10 met tiotropium op 6 en de combinatiepreparaten salmeterol met fluticason op 4 en formoterol met budesonide op 9.

tabel 1: Top-10 toename geneesmiddelenuitgaven 2009

De reumamiddelen adalimumab en etanercept hadden in 2009 de grootste uitgavenstijging. Opvallende nieuwkomer in deze lijst is de nummer 2, het combinatiepreparaat dat wordt voorgeschreven bij HIV-infecties. De uitgaven aan deze middelen gaat grotendeels aan de reguliere apotheek voorbij.