Top-10 niet meer slaapverwekkend

In 2009 leverden Nederlandse openbare apotheken 177 miljoen keer een geneesmiddel af dat binnen het wettelijk verzekerde pakket valt. Van dit totale aantal voorschriften is 21% (37 miljoen verstrekkingen) toe te schrijven aan de top 10 van meest verstrekte geneesmiddelen.

Metoprolol koploper

In 2004 gaf het Nederlands Huisartsen Genootschap het advies om metoprolol, dat wordt gebruikt bij hoge bloeddruk, angina pectoris en hartfalen, in plaats van atenolol te gebruiken bij aandoeningen die met een selectieve bètablokker moeten worden behandeld. Sindsdien (2005) staat metoprolol (Lopresor, Selokeen) op de eerste plaats in de top 10 van meest verstrekte pakketgeneesmiddelen. Het aantal verstrekkingen via de openbare apotheken is sindsdien meer dan verdubbeld, van 2,4 miljoen in 2004 tot 5,5 miljoen het afgelopen jaar. Dat is 1,1 miljoen meer dan in 2008 (+25%). De sterke toename van het aantal verstrekkingen in 2009 is evenals in 2008, toen de stijging 19% bedroeg, het gevolg van de hogere frequentie van declareren van geneesmiddelen in weekdoseringverpakkingen, sinds de invoering van de gedifferentieerde tariefstructuur in juli 2008. De toename van het aantal verstrekte dagdoseringen (DDD’s) geeft een objectievere maat voor de afzettoename. Voor metoprolol was deze 6% in 2009, vrijwel hetzelfde als in 2008.
De top 3 meest verstrekte middelen is ongewijzigd ten opzichte van 2008. Het verschil tussen de koploper, metoprolol, en nummer 2, de protonpompremmer omeprazol, is in 2009 kleiner dan voorheen. Dit fenomeen doet zich overigens al de laatste drie jaar voor. Als deze trend zich voortzet zal omeprazol in 2010 de koppositie van metoprolol overnemen. Dit beeld wordt bevestigd door de grotere procentuele toename van het aantal verstrekte DDD’s van omeprazol.

In en uit de top 10

Per 1 januari 2009 heeft de minister van VWS de vergoeding van benzodiazepines beperkt tot een aantal specifieke indicaties. Als gevolg daarvan zijn het kalmeringsmiddel oxazepam (vierde positie in 2008) en het slaapmiddel temazepam (zesde positie in 2008) verdwenen uit de top 10 van meest verstrekte middelen binnen het wettelijk verzekerd pakket. Het aantal verstrekkingen oxazepam dat voor vergoeding in aanmerking kwam, is met 75% afgenomen tot 806.000 verstrekkingen. Van temazepam nam dat aantal af met 79% tot 589.000 verstrekkingen. Als alle verstrekkingen worden meegenomen, ook die door de patiënt zelf zijn betaald, dan bedraagt de afname van het aantal verstrekkingen voor oxazepam slechts 13% en van temazepam 11% ten opzichte van het jaar daarvoor. In een top-10 van receptgeneesmiddelen, ongeacht hun vergoedingsstatus, zou oxazepam in 2009 op de negende positie uitkomen.
De benzodiazepines hebben plaats gemaakt voor twee nieuwkomers in de top 10. Op de achtste positie staat het plasmiddel hydrochloorthiazide, dat gebruikt wordt voor vochtafvoer ter verlaging van de bloeddruk. Het schildkliermiddel levothyroxine sluit de top 10 af. Dit middel is verstrekt aan circa 350.000 gebruikers.

Simvastatine sterkste stijger

Cholesterolverlager simvastatine is zowel qua verstrekkingen (+48%) als qua DDD’s (+33%) de sterkste stijger. Deze sterke toename deed zich uitsluitend voor bij simvastatine en is het gevolg van de poging van de overheid om de aanspraak op statines in eerste instantie te beperken tot generieke varianten simvastatine of pravastatine. Het aantal verstrekte DDD’s van de overige statines daalde gemiddeld met 3%.

Tabel 1: Top-10 geneesmiddelen, op basis van aantal voorschriften in 2009

Metoprolol is al jaren koploper. Kalmeringsmiddel oxazepam en slaapmiddel temazepam zijn verdwenen uit de top 10.