Kosten antidepressiva gehalveerd

De Nederlandse openbare apothekers verstrekten in 2009 bijna 242 miljoen dagdoseringen (DDD’s) aan antidepressiva, dat is nauwelijks een procent meer dan in 2008. Ondanks deze geringe groei daalden vooral ten gevolge van het preferentiebeleid de uitgaven aan deze middelen met 30%, van € 121 miljoen in 2008 tot € 84 miljoen in 2009. Als de kosten voor de vergoeding van de werkzaamheden van de apotheker buiten beschouwing blijven, blijken de kosten van de antidepressiva in 2009 (€ 43 miljoen) gehalveerd ten opzichte van de kosten van het jaar daarvoor (€ 85 miljoen).
Het aantal verstrekkingen antidepressiva was in 2009 met bijna 2,1 miljoen 13% hoger dan in 2008. De stijging is voornamelijk het gevolg van de invoering van de nieuwe tariefstructuur per 1 juli 2008, waarbij de wekelijkse afleveringen in weekdoseersystemen als aparte verstrekkingen werden geïntroduceerd. Het aandeel weekleveringen van het totale aantal verstrekkingen antidepressiva is sinds het derde kwartaal van 2008 van 24,3% geleidelijk toegenomen tot 29,9% in het vierde kwartaal van 2009. Het aandeel van de DDD’s dat in weekleveringen wordt verstrekt, is in diezelfde periode toegenomen van 5,3% tot 6,6%.

Bijna alles generiek

De geneesmiddelkosten van een behandeling met antidepressiva bedroegen vorig jaar gemiddeld 18 cent per standaarddagdosering. In 2001 was dat meer dan 4 keer zo veel, 79 cent. De prijsdaling vindt niet in het hele assortiment plaats maar komt voornamelijk voor rekening van de SSRI’s (ATC N06AB). Waren de gemiddelde kosten per DDD van de SSRI’s in 2001 nog 87 cent, in 2009 daalde dat bedrag tot 11 cent. Alleen van het in 2004 op de markt verschenen escitalopram zijn binnen de SSRI’s de gemiddelde kosten per DDD in 2009 met 63 cent nog fors hoger. Begin 2009 leken de gemiddelde kosten voor dit middel ook te gaan dalen omdat generieke varianten van escitalopram (Lexapro) beschikbaar kwamen. Eind april heeft het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen de handelsvergunning van deze generieke varianten echter geschorst. De reden daarvoor was dat de Zweedse registratieautoriteit de stof escitalopram als een nieuwe werkzame stof heeft aangemerkt. Samenwerking tussen de Europese lidstaten vereist dat de door een lidstaat uitgevoerde beoordeling door andere lidstaten moet worden aanvaard. In Nederland was eerder anders geoordeeld, omdat escitalopram ook de werkzame stereo–isomeer is van citalopram (Cipramil) dat al sinds 1997 als antidepressivum op de markt is.

Vroeger goedkoop

Opvallend is dat de prijsverlaging voorbij gaat aan de klassiekere antidepressiva, de nietselectieve monoamine–heropnameremmers (ATC N06AA). De kosten per DDD zijn in de afgelopen jaren slechts licht gedaald tot 22 cent, waardoor deze groep middelen die vroeger als goedkoop werd beschouwd, inmiddels bijna de duurste is. De kosten per DDD zijn voor de ATC–groep ’Overige antidepressiva’ (N06AX) met 32 cent weliswaar hoger, maar dat komt voornamelijk door de twee recent beschikbaar gekomen antidepressiva in deze groep te weten: duloxetine in 2005 (Cymbalta) en bupropion in 2007 (Wellbutrin). De kosten per DDD bedragen voor deze beide middelen ongeveer € 1,15. Als deze buiten beschouwing blijven, zijn de kosten per DDD voor de overige antidepressiva ongeveer 24 cent.

Meest gebruikt

Het meest toegepaste antidepressivum in Nederland is al jaren de SSRI paroxetine (Seroxat). Met 61 miljoen DDD’s in 2009 ligt het gebruik 4% lager dan in 2008. Nummer twee is de SSRI citalopram met 39 miljoen DDD’s (+2,5%). Van het tot de overige antidepressiva behorende venlafaxine (Efexor) zijn 32,5 miljoen dagdoseringen verstrekt, precies evenveel als in 2008.

Figuur 1: Ontwikkeling van de kosten per DDD (in centen) voor de drie groepen antidepressiva, over de periode 2000-2009

Opvallend is dat vroeger als goedkoop beschouwde antidepressiva inmiddels tot de duurdere behoren.