Op recept, maar niet vergoed

Met de 1,2 miljoen* verstrekkingen van nietvergoedbare receptgeneesmiddelen in 2009 was een bedrag van € 62,5 miljoen gemoeid. In grote lijnen komen in Nederland receptgeneesmiddelen voor vergoeding uit de basisverzekering in aanmerking en zijn geneesmiddelen die zonder recept verkrijgbaar zijn van die vergoeding uitgesloten.
Er zijn uitzonderingen. Zo komen ondermeer niet–receptplichtige laxantia, kalktabletten en middelen bij allergie toch voor vergoeding in aanmerking als een arts ze voorschrijft aan iemand die daar langdurig op aangewezen is. Geneesmiddelen bij erectiestoornissen, ten behoeve van malariaprofylaxe en ter ondersteuning van stoppen met roken zijn voorbeelden van receptplichtige middelen die niet vergoedbaar zijn in de basisverzekering. Buiten beschouwing laten we geneesmiddelen die zorgverzekeraars wel vergoeden als aan medische voorwaarden wordt voldaan, maar die daarvan zijn uitgesloten als dat niet het geval is. Tot deze laatste categorie middelen behoren sinds 2009 de benzodiazepines. Van de 10,4 miljoen keer dat ze in 2009 werden verstrekt, kwamen ze in 30% van de gevallen voor vergoeding in aanmerking, voor de overige 70% niet.

800.000 mannen

In 2009 verstrekten Nederlandse apothekers bijna 300.000 keer een receptgeneesmiddel voor erectiestoornissen aan 125.000 mannen. Deze cijfers komen vrijwel overeen met die over 2008. Als we de reclamespot ‘800.000 mannen hebben een veelvoorkomend probleem’ mogen geloven, lijkt de markt veel groter. De spot verwijst naar de website erectiestoornis.nl die door onder andere de farmaceutische bedrijven Lilly en Bayer worden gesponsord. Deze brengen respectievelijk tadalafil (Cialis) en vardenafil (Levitra) in de handel. In 2009 zijn van tadalafil 115.000 verstrekkingen geregistreerd en van vardenafil 20.000. Opvallend is dat Pfizer, de fabrikant van sildenafil (Viagra), niet bij de betreffende website is betrokken. Sildenafil is met 155.000 verstrekkingen in 2009 nog altijd koploper in deze groep.

Malariaprofylaxe

Er bestaat geen aanspraak op vergoeding uit de basisverzekering van geneesmiddelen die artsen voorschrijven om malaria te voorkomen. Vorig jaar werden die middelen 150.000 keer verstrekt, zo’n 10% minder dan in 2008. In de jaren 2006 en 2007 werden de middelen bijna 190.000 keer verstrekt. Of de dalende tendens in het aantal afleveringen een gevolg is van de economische crisis of van het terugdringen van de malariamug, is de SFK onbekend. Malarone, een combinatiepreparaat met proguanil en atovaquon, is het vaakst afgeleverd: bijna 120.000 keer.

Stoppen met roken

Ook geneesmiddelen ter ondersteuning van stoppen met roken worden niet vergoed vanuit de basisverzekering. Dat geldt niet alleen voor de vrij verkrijgbare nicotinevervangers, maar ook voor middelen die uitsluitend op recept mogen worden verstrekt. Vorig jaar stonden de artsen daartoe twee receptgeneesmiddelen ter beschikking: varenicline (Champix) en bupropion (Zyban). Samen waren ze afgelopen jaar goed voor ruim 120.000 verstrekkingen. Dat is 10% meer dan de bijna 110.000 afleveringen in 2008. In juli van dat jaar werd het rookverbod in de horeca van kracht. In 2007 verstrekten de apotheken minder dan 70.000 keer één van beide middelen. In deze cijfers zijn de verstrekkingen van Wellbutrin niet meegenomen.
Wellbutrin is ook bupropion maar dan geregistreerd als antidepressivum. In die hoedanigheid en in vergelijkbare sterkte wordt het middel wel vergoed. Het aantal afleveringen van Wellbutrin is in de afgelopen jaren gestaag gestegen: van 4000 in 2007, via 22.000 in 2008 tot 42.000 in 2009.

tabel 1: Van vergoeding uitgesloten receptgeneesmiddelen in 2009

Middelen bij erectiestoornissen werden het meest verstrekt.
Tot de uitgaven behoren ook de vergoeding voor de werkzaamheden in de apotheek.

 * De cijfers over 2009 op deze pagina zijn gebaseerd op verstrekkinggegevens over de eerste elf maanden van vorig jaar.