Mondzorgverleners

De in Nederland praktiserende tandartsen, ruim 8000, beschikken over de volledige bevoegdheid alle geneesmiddelen te mogen voorschrijven. Door de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg zijn ze in de praktijk echter beperkt tot het voorschrijven van geneesmiddelen die bij tandheelkundige behandelingen noodzakelijk zijn.
Dit geldt ook voor de ongeveer driehonderd orthodontisten en tweehonderd kaakchirurgen die Nederland telt. Orthodontisten zijn tandheelkundig specialisten met als vakgebied optimalisering van de stand van de tanden in de kaak. Ook kaakchirurgie is een tandheelkundig specialisme, met de kanttekening dat kaakchirurgen die na 2000 hun opleiding hebben afgerond behalve een tandartsdiploma een artsdiploma moeten bezitten.

1,1 miljoen recepten

Uit de verstrekkinggegevens waarover de SFK beschikt blijkt dat apothekers in 2008 ruim 1,1 miljoen keer een geneesmiddel hebben verstrekt op voorschrift van een tandheelkundige. De hiermee gepaard gaande kosten bedroegen ongeveer € 6,5 miljoen. De gemiddelde geneesmiddelenkosten per voorschrift, zonder de vergoeding voor de werkzaamheden van de apotheek, komen daarmee uit op € 5,75. Slechts 5% van de recepten was uitgeschreven door orthodontisten en ruim 16% door kaakchirurgen. De rest was afkomstig van tandartsen.
Antibioticavoorschriften vormen met een aantal van 390.000 in 2008 de grootste groep (48%) binnen de tandartsenreceptuur. Kaakchirurgen schrijven het vaakst (55%) een NSAID als pijnstiller voor. Orthodontisten schrijven voornamelijk (86%) natriumfluoridemondspoeling voor.
Opvallend eensgezind zijn de tandheelkundigen in hun voorkeur voor een NSAID. Ibuprofenbruisgranulaat stond in 2008 op ongeveer 70% van de NSAID-recepten. In welke mate voorbedrukte receptenbriefjes voor deze vorm van ibuprofen, die niet generiek beschikbaar is, van invloed zijn op dit percentage is onbekend. In 2009 is het percentage, mogelijk mede onder invloed van het preferentiebeleid van verschillende zorgverzekeraars, teruggelopen tot 61%.
In 2008 bedroeg het aantal NSAID-verstrekkingen op tandartsrecepten 230.000. Dat aantal komt overeen met 26% van alle voorschriften van tandartsen. Tandversterkende fluoriden maken 12% uit van de recepten van tandartsen. Antiseptische mondspoeling ter bestrijding of voorkoming van een bacteriële infectie in de mondholte staat in 6% van de gevallen op de recepten. Qua werkzame stof voert het antibioticum amoxicilline de lijst aan: in 2008 is amoxicilline 335.000 keer voorgeschreven, in 7% van de gevallen gecombineerd met clavulaanzuur.
Tot de groep geneesmiddelen die tandheelkundigen geacht worden te mogen voorschrijven behoren ook anxiolytica en sedativa. Diazepam wordt daarvan het vaakst door tandartsen voorgeschreven. Het middel staat net buiten de top 10, op plaats 13, met 5000 voorschriften.

figuur 1: Aantallen voorschriften per soort tandheelkundige

Van de recepten voor tandheelkundige hulp is 16% afkomstig van de 200 kaakchirurgen en 5% van de 300 orthodontisten.

tabel 1: Top 10 verstrekkingen op recepten van tandartsen in 2008

Het aantal voorschriften van deze top-10-middelen beslaat ruim 90% van alle door tandartsen voorgeschreven geneesmiddelen.