Kosten antidepressiva flink gedaald

Openbare apotheken verstrekten in 2008 243 miljoen standaarddagdoseringen (DDD’s) van antidepressiva: 3,5% meer dan in 2007. Deze stijging bevestigt de groeitrend die na een tijdelijke stagnatie in 2005 is ingezet in 2006.
In 2008 gebruikten ruim 800.000 Nederlanders een antidepressivum: een stijging van 5,9% ten opzichte van 2007. De kosten van het antidepressivagebruik – zonder de vergoeding voor de werkzaamheden in de apotheek – komen uit op € 86 miljoen: 28% lager dan in 2007.
De kostendaling is voornamelijk het gevolg van het preferentiebeleid, dat in de zomer van 2008 tot een enorme prijsdaling van generieke geneesmiddelen leidde. Ook had de clawback in 2008 een belangrijke invloed op de kostenontwikkeling. In de eerste helft van dat jaar, toen de prijzen van de generieke geneesmiddelen gemiddeld hoger waren, bedroeg de clawback ruim 11%, terwijl de clawback na de prijsdaling in de tweede helft van het jaar tijdelijk buiten werking was gesteld.

Daling uitgaven generiek

De daling van de antidepressivakosten in 2008 komt volledig voor rekening van de generieke antidepressiva. De kosten daarvan daalden ten opzichte van 2007 met maar liefst € 38 miljoen (–55%). Door deze sterke daling nam het aandeel generiek in de kosten af van 57% naar 35%. Het aandeel DDD’s van generieke antidepressiva veranderde in 2008 niet en was met 70% even hoog als in 2007. Paroxetine droeg met een marktaandeel van 26,6% in zijn eentje met € 16,5 miljoen vrijwel de helft bij aan de kostendaling. Het middel zag zijn marktaandeel in DDD’s, dat in 2007 nog 28,1% bedroeg, met anderhalf procentpunt dalen. Citalopram – dat qua marktaandeel met 16% op de tweede plaats komt – droeg met een daling van bijna 63% in de kosten per DDD relatief het meeste bij aan de kostendaling.

Top-3 antidepressiva

Het meest verstrekte antidepressivum, paroxetine, blijft marktaandeel verliezen. De bovenvermelde marktaandeeldaling in DDD’s past in de trend die al geruime tijd aan de gang is. In 2002 bedroeg het aandeel van paroxetine nog 39%; sinds die tijd is het met gemiddeld 2,1 procentpunt per jaar geleidelijk afgenomen tot 26,6% in 2008. Door de algemene toename van het gebruik van antidepressiva vertoont de jaarlijks verstrekte hoeveelheid een minder negatief beeld. Werden er in 2002 71 miljoen DDD’s verstrekt, in 2008 waren dat er nog altijd 63 miljoen. Het verlies in marktpositie van paroxetine komt vooral citalopram en venlafaxine (13,6% in 2008) ten goede. Op de vierde plaats staat het aloude amitriptyline met een DDD-marktaandeel van 6,3%. Dit middel heeft behalve als antidepressivum ook nog een aantal andere toepassingen, waaronder neuropathische pijn.

SSRI gebruik door jongeren

Door een in april 2005 uitgegeven waarschuwing voor het gebruik van SSRI’s bij kinderen – hetgeen kan leiden tot meer suïcidaal en agressief gedrag – is het aantal gebruikers van SSRI’s jonger dan 21 jaar tijdelijk gedaald. In de eerste helft van 2006 daalde dit aantal met 9%, maar de jaren daarna nam het weer toe (2007: +8%; 2008: +7%). Deze toename is zelfs sterker dan de procentuele toename over alle leeftijden. In Nederland hebben 8500 jongeren in de leeftijd van 0 t/m 20 jaar in de eerste helft van 2008 een SSRI via de apotheek gekregen. De meest onder jongeren verstrekte SSRI is citalopram (27%), gevolgd door fluoxetine (24%). Paroxetine, dat in 2005 nog het meest (ruim 30%) door deze groep werd gebruikt, heeft in 2008 nog maar een aandeel van 18%.

figuur 1: Gebruik in DDD’s en kosten van antidepressiva, 2000 – 2008

Door de prijsverlagingen van de leveranciers van generieke preparaten als gevolg van het preferentiebeleid zijn de kosten aan antidepressiva in 2008 flink gedaald, ondanks de toename van het gebruik.