Hoge verwerkingsgraad door assistententekort

De verwerkingsgraad, het aantal voorschriften per fulltime apothekersassistent, is een maatstaf om te beoordelen hoe het personeelsbestand zich verhoudt tot de werkdruk in de apotheek. Voor de wijze waarop de werkdruk wordt ervaren, spelen diverse andere factoren een rol, zoals de mate waarin apothekers elektronisch voorbereide recepten van voorschrijvers ontvangen, de wijze waarop avond- en weekenddiensten zijn georganiseerd, het al dan niet voorhanden zijn van robotisering in de apotheek, de mate waarin apotheekbereidingen plaatsvinden en op welke wijze ondersteunende medewerkers worden ingezet.

Oude rekenstijl

Sinds jaren stelt de SFK de verwerkingsgraad vast door uit te gegaan van de verstrekte WMG- en Buiten-WMG-geneesmiddelen ongeacht of deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. Medische hulpmiddelen zoals diabetestestmaterialen, incontinentiematerialen en verbandmiddelen, alsmede niet-geneesmiddelen die niet geregistreerd worden via het apotheekinformatiesysteem, worden niet meegeteld bij de vaststelling van de verwerkingsgraad.
Na invoering van de nieuwe tariefstructuur per 1 juli 2008 mogen uitgiften via een weekdoseersysteem iedere week in rekening worden gebracht. In het oude tariefsysteem werden weekafleveringen vanwege afspraken met verzekeraars veelal eens per twee of drie weken gedeclareerd. Hierdoor is het totaal aantal verstrekkingen na juli 2008 aanzienlijk hoger dan voorheen en niet goed te vergelijken met voorgaande periodes. Om de ontwikkeling van het geneesmiddelgebruik toch in (oude) voorschriften uit te drukken is de groei van het totaal aantal DDD’s in de tweede helft ten opzichte van de eerste helft van 2008 gebruikt om de voorschriftengroei in het tweede semester te bepalen en zo het totale aantal afleveringen farmaceutische hulp in dat jaar.

Op basis van bovenvermelde rekenmethodiek komt de gemiddelde verwerkingsgraad in 2008 uit op 15.150 voorschriften per fulltime apothekersassistent.

Tekort aan assistenten

De hoge verwerkingsgraad hangt samen met een oplopend tekort aan apothekersassistenten. Volgens onderzoek van de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA) had 26% van de apotheken begin 2008 een of meer vacatures voor een apothekersassistent openstaan. Dit is een verdubbeling ten opzichte van 2006. Ook staan vacatures langer open dan voorheen. Dit wijst op een krapper wordende arbeidsmarkt in de apotheekbranche.

Meer ondersteunend personeel

Op 1 januari 2009 waren er volgens opgave van het Pensioenfonds Medewerkers Apotheken (PMA) 16.312 personen werkzaam als apothekersassistent in een openbare apotheek. Ten opzichte van het voorgaande jaar betreft dit een stijging van 285 personen (+1,8%). De meeste apothekersassistenten geven er de voorkeur aan om parttime te werken. Dit hangt onder meer ermee samen dat apothekersassistent een typisch vrouwenberoep is (99% is vrouw). De gemiddelde werkweek kwam het afgelopen jaar uit op 25,4 uur en ligt hiermee net iets lager dan in 2007. Het aantal ondersteunende medewerkers in openbare apotheken is toegenomen van 5.809 tot 6.436 personen (+10,8%). Ook hierbij gaat het in veruit de meeste gevallen (75%) om vrouwen. Ook ondersteunende medewerkers werken overwegend parttime. Gemiddeld werken zij 19 uur per week. Opvallend is dat de groei in het ondersteunend personeel zo sterk is, terwijl de assistententoename juist beperkt is. Ondersteunende medewerkers kunnen worden ingezet bij werkzaamheden in de apotheek die de werkdruk, zoals uitgedrukt in de verwerkingsgraad, verlichten. Als de verwerkingsgraad wordt uitgedrukt als het aantal voorschriften per fulltime apotheekmedewerker, komt deze in 2008 uit op 11.600 en een jaar eerder op 11.400. Dit is slechts een toename van 1,8%.

figuur 1: Ontwikkeling verwerkingsgraad in de openbare apotheek

Het tekort aan apothekersassistenten leidt heeft geleid tot een hoge verwerkingsgraad in 2008. De werkdruk wordt deels opgevangen door extra ondersteunend personeel.